Hồ Đắc Trung là một người đàn ông cao gầy, ngoại ngũ tuần, có lẽ do đàn ông ở thời này thường để râu nên dường như tạo cho người đối diện một cảm giác nghiêm chỉnh và già dặn hơn.
"Thầy ơi."
Hồ Thị Hạnh vừa cười vừa chạy lại gần phụ thân của mình. Mặt cô bé hớn hở.
"Thật không có phép tắc. Tiểu thư nhà người ta ôn hòa lễ độ, con trông chị con xem."
Hồ Đắc Trung cau mày nghiêm giọng răn dạy con gái út của mình. Ông chỉ hy vọng hai đứa út của mình có thể hạnh phúc và sống thoải mái về sau.
"Thầy vừa về ạ."
Tô Vân Du nhẹ nhàng bước từ trong nhà ra, chào phụ thân của mình. Trong lúc Tô Vân Du đánh giá phụ thân nguyên chủ thì người đó cũng thầm quan sát cô.
Hồ Đắc Trung nhìn hai người con của mình, ông chỉ hy vọng bé út có thể dịu dàng thục nữ như chị của nó là ông bớt lo hơn phần nào. Nhưng thôi, con cháu có phúc của con cháu.
"Hôm nay, lão gia về muộn hơn thường ngày. Lão gia có mệt không?"
Phu nhân Châu Thị Ngọc Lương ân cần hỏi thăm, phận là phụ nữ bà không được phép hỏi nhiều đến chuyện triều chính, nhất là trong thời kỳ này.
"Không sao." Hồ Đức Trung kẽ lắc đầu, mỉm cười trấn an vợ của mình. "Dạo gần đây có một vài sự việc gây tranh cãi, nhưng phu nhân không phải lo lắng đâu."
"Lão gia thay y phục rồi vào nhà ăn cơm."
"Ừm" Hô Đức Trung vừa vuốt râu vừa gật gật đầu, mỉm cười.
Hồ Đức Trung bước vào nhà trong, Tô Vân Du đưa mắt nhìn theo hướng phụ thân của mình đến khi khuất hẳn, nhóc lolita vẻ mặt như có điều gì muốn nói với phụ thân nhưng chưa kịp nói, mặt phụng phịu trông rất đáng yêu.
***
Mấy ngày trôi qua, những ngày này cuộc sống của Tô Vân Du không có gì đặc biệt, xoay quanh những việc hằng ngày, ăn uống, học đàn, học thơ phú, tiếng Pháp... ai bảo cuộc sống của mấy vị tiểu thư là nhẹ nhàng sung sướng và hưởng thụ, Tô Vân Du ngửa mặt lên trời than thở, lịch học của Hồ Thị Chỉ còn kinh khủng hơn hồi xưa cô đi học rất rất nhiều lần.
Mấy hôm nay Tô Vân Du tìm cách khai thác thêm thông tin về vua Duy Tân cũng như bối cảnh về thời đại này nhiều hơn, nhưng tin tức cần thiết nhưng khổ nỗi cô đang không thể đi ra ngoài.
"Chị ơi. Ở xã Hương Long có lễ hội đấy. Mình xin mẹ cho mình đi đi chị.
Hồ Thị Hạnh hai mắt lấp lánh nắm lấy bàn tay của chị mình lắc lắc mấy cái. Có lý do rồi, đúng lúc chưa biết chọn lý do gì. Tô Vân Du khá là vui mừng nhưng ngoài mặt vẫn tỏ vẻ nghiêm chỉnh.
"Không được. Mẹ mắng đấy"
Hồ Thị Hạnh lập tức tuyên truyền nhiều cái tốt cái hay mà mình nghe được cho chị của cô. Chỉ hy vọng lay chuyển được phần nào quyết định của chị.
"Hai đứa lại đang thì thầm to nhỏ gì đấy"
Nhóc lolita đẩy đẩy đằng sau lưng Tô Vân Du, ánh mắt đầy vẻ cầu xin.
"Mẹ ơi, ở Hương Long có lễ hội cuối xuân, chị em con muốn ra ngoài vui chơi và cũng là một lần mở mang đầu óc."
"Không được. Ở ngoài..."
"Tụi con cũng muốn đi"
Phu nhân Lương Thị Ngọc Châu chưa kịp nói hết câu thì anh cả Hồ Đắc Điềm và anh hai Hồ Đắc Di hùa vào xin xỏ. Bất lực trước sự công kích của cả bốn người con, phu nhân Ngọc Lương đành thỏa hiệp.
"Thôi được rồi, ngày mai ra ngoài hai con phải trông chừng em gái của mình, còn nữa, cả bốn đứa phải dẫn theo cận vệ nghe không"
"Mẹ thật tuyệt vời"
Cô út Hồ Thị Hạnh reo lên. Trong khi đó hai ông anh trai nháy mắt với em gái của mình ra vẻ phải cảm ơn anh đó.
***
Từ sáng sớm cả bốn anh em lên đường cho kịp giờ. Lúc đầu phu nhân Ngọc Lương muốn cả bốn người đi xe ngựa cho nhanh và cũng đỡ mệt nhưng cô nhóc Hạnh phản đối, bảo muốn đi dạo và thăm thú. Bản thân Tô Vân Du cũng muốn đi bộ bởi mục đích của cô không phải lễ hội mà là tận dụng chuyến đi này để thu thập thông tin và nghe ngóng tin tức.
Trên đường đi Tô Vân Du chú ý vào người dân xung quanh, tầng lớp nông dân thì khốn khổ, người thì gầy gò, đen đủi, trên mặt những người này hiện lên vẻ mệt mỏi. Trái ngược lại thỉnh thoảng bên đường có xuất hiện một số người Pháp, cao to, mập mạp và trắng trẻo. Một sự đối nghịch đến đau lòng. Mặc dù đây chỉ là không gian giả tưởng tái hiện lại bối cảnh lịch sử nhưng những gian khổ người dân phải chịu là sự thực. Vẫn biết chỉ là NPC nhưng Tô Vân Du không khỏi đau lòng.
Dường như Tô Vân Du cũng cảm thấy tâm trạng giống như cô tỏa ra từ cô bé hồn nhiên Hô Thị Hạnh này, không chỉ hai chị em cô mà cả hai người anh trai hờ của cô nữa.
Có lẽ đúng như câu nói "người trong một nước phải thương nhau cùng", là con dân sống trong thời mất nước dù sướng hay khổ đều có nguyện vọng như nhau, mong sao nước nhà độc lập, dân mình làm chủ cuộc sống của dân mình.
"Tôi kể ông nghe..."
"Không phải... sai rồi..."
Nhóm người phía trước tụm năm tụm bảy bàn luận.
Với bản tính hóng chuyện, cả bốn anh em tiến lại gần đám đông. Hóa ra mọi người đang kể lại chuyện về nhà vua hiện tại.
"Mọi người kể loạn hết cả lên, anh cả ơi, anh có rõ về chuyện này không."
Tách ra khỏi đám đông một đoạn, Tô Vân Du thử hỏi Hồ Đắc Điềm, dù sao anh cả của cô cũng am hiểu về thế sự hơn mọi người ở đây.
"Anh kể cho tụi em nghe, nhưng đừng nói linh tinh ra ngoài. 7 năm trước, khi đức vua Thành Thái cũng chính là phụ hoàng của bệ hạ hiện tại bị bắt giam và phế truất ngôi, Toàn quyền Đông dương và Khâm sứ Trung Kỳ muốn chọn người kế vị. Tất cả các hoàng tử lúc bấy giờ đều ăn mặc chỉnh tề đẹp đẽ để ra mắt quan chức Pháp và văn võ đại thần. Tất cả các hoàng tử đều có mặt trừ một người... "
Hồ Đắc Điềm dừng lại một lát rồi nhẹ nhàng hỏi "các em biết thiếu ai không?"
Tô Vân Du tất nhiên biết được đáp án nhưng cô vẫn giữ im lặng.
"Là đức vua hiện tại đúng không ạ." Hồ Thị Hạnh nhanh nhảu trả lời.
"Bé út nói đúng rồi." Hồ Đắc Điềm xoa đầu bé út "các hoàng tử đầu có mặt trừ hoàng tử Nguyễn Phúc Vĩnh San cũng chính là bệ hạ đương nhiệm. Lúc đó theo lời kể lại, theo lệnh của các quan, bọn thị vệ, cung nữ trong hoàng cung đều chia ra tìm kiếm, lục soát mọi nơi. Một lúc sau,có một thị vệ nắm tay một cậu bé đến.
Hoàng tử lúc đó tầm 7, 8 tuổi, mặt mày lem luốc, áo quần xốc xếch, đầu tóc rối bù, dính đầy mạng nhện. Các quan lúc đó lúng túng giải thích cho quan thầy Pháp nghe.
Các em biết các quan thời đó giải thích như thế nào không"
Hồ Đắc Điềm đúng là người kể chuyện cuốn hút, giọng trầm tĩnh có điểm nhấn cuốn hút người nghe.
"Em biết. Quan đã bảo: chẳng qua vì sợ làm vua nên hoàng tử Vĩnh San đã chui xuống gầm giường để trốn. Vì phải có mặt kịp thời nên Hoàng tử chưa kịp tắm rửa và thay quần áo."
"Bé út giỏi quá."
Hồ Thị Hạnh gãi gãi đầu "em nghe lén từ Thầy nói chuyện với các thúc thúc đấy ạ."
Hồ Đắc Điềm tiếp tục kể chuyện.
"Cuối cùng vị Hoàng tử đấy đã được chọn làm vua. Lúc đấy rất nhiều người không hiểu quyết định này của quan thầy Pháp. Nhưng thực ra anh thấy không hề khó hiểu."
"Tại sao ạ?"
Ánh mắt cô nhóc Hạnh đầy vẻ tò mò.
"Đơn giản thôi. Một hoàng tử dễ sai khiến, lại còn non dại, ham chơi, nhút nhát..." Tô Vân Du cười khẩy "không phải người đó hội tụ đầy đủ nhân tố để làm vua An Nam lúc này hay sao.
Không phải vừa chuẩn tiêu chuẩn chọn vua của quan thầy Pháp hay sao"
"Em ba thật thông minh. Không hổ là kì nữ của gia đình ta" Hồ Đắc Điềm gật gù khen ngợi em gái. "Tuy nhiên, những lời này nói trong nhà thì được, tránh nói ra ngoài kẻo mang họa "
"Nhưng kế hoạch của bọn Pháp không như ý đúng không anh" người im lặng nãy giờ, Hồ Đắc Di lên tiếng.
"Đúng thế. Bọn họ muốn chọn một vị vua bù nhìn nhưng chúng đã nhầm. Ngày đăng quang, đức vua đã làm thất vọng toàn bộ quan toàn quyền, khâm sứ và tùy tùng Pháp. Họ đã chưng hửng vì không thấy một vị vua lem luốc, thất thố mà thay vào đó là một vị vua Duy Tân chững chạc, đàng hoàng từ lời nói đến cử chỉ điệu bộ.
Đặc biệt, đức vua lúc bây giờ tuy mới 7 tuổi nhưng có khẩu khí vương quyền, nói tiếng Pháp lưu loát và có óc thông minh khác thường.
Trong một tờ báo Pháp đã viết thế này: "Một ngày trên ngai vàng đã thay đổi hoàn toàn bộ mặt của một cậu bé lên tám"
Nhà vua sống dưới ách quản lý, gò ép của quan thầy Pháp nhưng người không hề giảm lòng yêu nước thương dân.
Sống dưới thời đại này, nhiều khi mình có lòng nhưng lực bất tòng tâm."
Cuối cùng, anh cả Hồ Đắc Điềm kết lại một câu. Không khí trầm lặng bao trùm lên 4 cậu bé cô bé tuổi thiếu niên.