Cô: “Vấn đề này tôi cũng mới nghĩ thông cách đây không lâu. Anh biết vì sao có lúc đối diện với những việc rất rõ ràng anh lại thấy khó phân tích, không dám định nghĩa không? Thật ra tư duy ảnh hưởng đến phán đoán con người, khi tư duy con người không thể nhìn rõ bản chất, năng lực phán đoán cũng ảnh hưởng theo.”
Tôi: “Nhưng vấn đề này liên quan gì đến việc cô đã làm không?”
Nhiều người xung quanh bệnh nhân này đều nghĩ cô ấy bị “ma nhập”. Bạn trai cô ấy vì vậy mà chia tay, gia đình cho rằng cô ấy không còn thuốc chữa, bạn bè thì bắt đầu tránh xa... Lý do là vì từ vài năm trước cô ấy bắt đầu mô phỏng người khác.
Ban đầu những người xung quanh còn cảm thấy thú vị, về sau lại thấy rất đáng sợ, bởi cô ấy bắt chước vô cùng sống động, trừ đặc trưng sinh lý, từ ánh mắt, động tác, ngữ khí, thói quen, hành vi, cử chỉ không điểm nào không giống. Mượn lời bạn trai cô ấy thuật lại: “Đợt đó cô ấy toàn bắt chước người già, không phải để người khác xem, mà là lúc nào cũng bắt chước ấy, tôi thậm chí còn cảm thấy đang sống cùng bố tôi. Đáng sợ nhất là ánh mắt cô ấy nhìn tôi... Đó không phải cô ấy, tôi nghĩ cô ấy bị ma nhập. Tôi tự thấy mình không phải người nhát gan, nhưng chia tay xong, nhân lúc cô ấy không ở nhà, tôi chuyển ra ngoài như chạy trốn vậy. Chuyển đi rồi mới gọi điện thoại báo cô ấy, tôi nghe thấy âm thanh trong điện thoại của cô ấy, là tiếng một ông già...”
Điều tôi cảm thấy hứng thú không phải nội dung tâm linh kỳ dị mà ở một khía cạnh khác: Những người được cho là “nhập hồn” vào cô ấy đều là người sống.
Cô: “Có liên quan trực tiếp, tôi vừa nói rồi, con người sao có thể không tư duy?”
Tôi nhấn mạnh lần nữa: “Cô xem, như thế này, tôi chưa tiếp xúc với cô được lâu, cũng không hiểu lắm tình hình. Tất nhiên tôi cũng biết một chút từ những người khác, nhưng nếu tự tiếp xúc thì cho tới bây giờ mới hơn một tiếng đồng hồ, vì vậy...”
Cô: “Vì vậy anh mong tôi nói rõ ràng hơn?”
Tôi: “Đúng, điều này cũng có lợi cho cô.”
Cô cười: “Cho tôi? Có lợi gì?”
Tôi: “Nếu cô không để tôi làm rõ sự việc, cô sẽ phải đối mặt với một loạt các xét nghiệm đánh giá, kiểm tra, mất thời gian không nói, đối với tâm lý...”
Cô: “Tôi hiểu rồi, tôi biết anh muốn nói gì rồi... cũng là vấn đề.Tôi sẽ cố gáng hết sức để kể anh nghe từ đầu, nhưng nếu anh vẫn không hiểu, tôi cũng chẳng còn cách nào, yên tâm, tôi sẽ cố hết sức.”
Tôi: “Được, cảm ơn cô.”
Cô ấy là một người phụ nữ lời lẽ rất sắc sảo.
Cô: “Ừm... bắt đầu từ đâu đây? Như thế này, những lời vừa rồi của tôi anh tạm để một bên đừng nghĩ đến vội, tôi hỏi anh một việc. Anh có từng nghĩ thế giới anh nhìn thấy vốn dĩ không phải như thế này?”
Lời cô ấy nói khiến tôi ngạc nhiên, câu hỏi này chính là vấn đề vẫn luôn ám ảnh tôi lâu nay.
Cô: “Nói đơn giản nhé. Tôi biết cấu tạo nhãn cầu của loài người là hình cầu, đúng chứ, tinh thể hình cầu. Dựa vào nguyên lý thấu kính, ảnh vật chiếu lên võng mạc là hình ảnh trên dưới đảo ngược, nhưng não bộ tự xử lý vấn đề này, não trái khống chế tay phải, não phải khống chế tay trái. Như vậy vấn đề đã được giải quyết, nhưng về bản chất, thế giới trong mắt chúng ta vẫn bị đảo ngược.
Tôi: “Ừm, đúng là như vậy.”
Cô: “Bắt đầu từ vấn đề này tôi nghĩ rất nhiều, đây là khởi đầu. Những điều tôi nói với anh tiếp theo đây, cần anh cố gắng hết khả năng mở rộng trí tưởng tượng của bản thân.”
Tôi: “... Được, tôi sẽ cố gắng.”
Cô: “Chúng ta đi xa hơn một chút, vì mỗi người chúng ta đều có suy nghĩ riêng, nên khi nhìn các sự vật thật ra đều thêm ý thức chủ quan của bản thân vào, cũng tức là thế này, anh nghĩ rằng nó sống động nhưng theo tôi thì không; anh nhìn thấy là màu đỏ, tôi có thể lại cảm thấy hơi vàng; anh nếm thấy vị ngọt, tôi lại cảm thấy chua; anh cho rằng rất xa, tôi có thể cảm thấy cũng không xa lắm; anh cho rằng đó là nghệ thuật, tôi lại cảm thấy nó rất phổ biến. Nói vậy anh hiểu chứ?”
Tôi: “Ý cô muốn nói các nhân tố như kinh nghiệm, thành tựu, học thức, kiến thức, hiểu biết ảnh hưởng đến việc chúng ta nhìn nhận bản chất sự việc?”
Cô: “Anh nghĩ sự việc quá vòng vèo rồi, nhìn bản chất. Anh nói những thứ kinh nghiệm, kiến thức đều tính là khách quan đúng không? Những điều này ảnh hưởng khách quan đến anh, tạo thành suy nghĩ của anh, vì vậy cuối cùng lại biến thành chủ quan của anh. Khi anh biết càng ngày càng nhiều, anh và người khác càng ngày càng không giống nhau. Trên thực tế, mỗi người càng ngày càng không giống người khác.”
Tôi: “Là như vậy sao?”
Cô: “Thế giới mỗi người chúng ta nhìn thấy sự chênh lệch càng ngày càng lớn, nhưng sẽ có một thứ gọi là giá trị quan tập thể cân bằng những chủ quan của chúng ta.”
Tôi: “Ừm...”
Cô: “Về sau tôi nghĩ đến điều này nên bắt đầu hiếu kỳ, thế giới trong mắt người khác sẽ thế nào?”
Tôi: “Tôi hiểu rồi, đây là nguyên nhân ban đầu khiến cô bắt đầu mô phỏng người khác, đúng không?”
Cô: “Không sai, tôi bắt đầu nghĩ ra rất nhiều phương pháp, cuối cùng quyết định vẫn dùng cách ngu ngốc nhất, cũng chính là điều chúng ta hay nói: thay đổi góc nhìn. Có điều, việc thay đổi góc nhìn này phức tạp hơn nhiều, bởi muốn thay đổi góc nhìn không phải một việc mà là cả thế giới! Ban đầu tôi cứ từ từ quan sát từng chi tiết của người khác, sau đó ghi nhớ các đặc trưng của chi tiết đó, rồi bắt đầu thử mô phỏng người ta, hiểu đối phương vì sao lại làm như vậy, nói trắng ra là biến thành chính người mà tôi mô phỏng. Thời gian mô phỏng kéo dài sẽ giúp tôi hiểu được tâm thái của người bị mô phỏng, xa hơn sẽ học được cách dùng con mắt của đối phương để nhìn sự vật, nếu nắm bắt tốt thậm chí còn có thể biết đối phương đang nghĩ gì.”
Tôi: “Có chút giống diễn viên... có điều, biết đối phương đang nghĩ gì nghe có chút huyền bí rồi.”
Cô: “Không hề, tôi biết rất nhiều người bạn không mấy để ý đến tôi vì cảm thấy tôi đáng sợ, cái gọi là ma nhập chỉ là cái cớ, thật sự là tôi biết họ đang nghĩ gì nên họ cảm thấy đáng sợ. Nhưng lúc đó tôi đã gần với cấp cao hơn của mô phỏng rồi.”
Tôi: “Là mô phỏng giống hơn nữa?”
Cô: “Không, là mô phỏng tâm hồn. Cứ âm thầm cũng biết suy nghĩ của đối phương. Vì mô phỏng người khác lâu rồi, các chi tiết đặc trưng đã nắm được rất chuẩn, nên việc cố gắng tìm ra tâm thái đối phương hoàn toàn trong ý thức, không cần mô phỏng vẫn có thể nhìn thấu. Anh có cho rằng đây là ma thuật hay phép thuật không?”
Tôi: “Nói như vừa rồi thì không thấy vậy.”
Cô: “Đúng vậy, mất mấy năm như vậy sẽ cảm thấy rất đơn giản, không có gì hơn ngoài sự chú ý, nắm bắt, thấu hiểu chi tiết, lĩnh ngộ ánh mắt, sự quen thuộc đối với tính mục đích của động tác, sau khi đã quen rồi sẽ không cảm thấy thần kỳ lắm. Có điều, để mô phỏng được tâm hồn tôi nghĩ cần có yếu tố tài năng. Nếu trời sinh anh quan sát tỉ mỉ còn nhạy bén thì sẽ nhanh hơn.”
Tôi: “Như vậy sẽ rất mệt.”
Cô: “Không, như vậy rất thú vị, lúc anh bắt đầu dùng con mắt của người khác để nhìn, anh sẽ thấy bản chất hơn, anh sẽ tiếp cận hơn với bản chất vốn dĩ của thế giới này.”
Tôi: “Nhưng đó chỉ là dùng con mắt của người khác nhìn thôi, không phải cô nói muốn nhìn thấy thế giới thực sao?”
Cô cười: “Không sai, tôi nói rồi, đây là cách rất ngu ngốc, thực tế là vòng một vòng lớn, nhưng tôi không nghĩ ra cách nào hay hơn, tôi không định đi theo con đường tín ngưỡng tôn giáo.”
Tôi: “Cô nói cô có thể đọc được người khác nghĩ gì, cô biết tôi đang nghĩ gì không?”
Cô: “Không biết, vì cần nói rõ với anh việc này nên tôi luôn ở trong tư duy của mình, nhưng...” Cô ngừng một lúc: “Nhưng tôi biết anh cũng rất ám ảnh đối với bản chất thế giới này.”
Tôi sững người.
Cô: “Thần kỳ không? Chỉ là vừa rồi tôi chú ý đến ánh mắt anh hơi thay đổi nhẹ. Vấn đề đó ám ảnh anh rất lâu rồi đúng không?”
Tôi gật đầu, sau đó đột nhiên nhận ra: Vị trí của tôi và cô ấy dường như đảo ngược rồi. “Cô rất lợi hại...”
Cô cười nhẹ: “Không nghiêm trọng đến vậy, chúng ta quay lại vấn đề đi.”
Tôi: “OK, nhưng cô đã nắm bắt được mô phỏng tâm hồn ở một mức độ, vì sao vẫn cần tiến hành mô phỏng hành vi?”
Cô: “Anh biết từ bao giờ tôi bị nói là ma nhập không?”
Tôi: “Cái này họ không nói.”
Cô: “Là lúc tôi bắt đầu mô phỏng người cao tuổi.”
Tôi: “Mô phỏng người cao tuổi có gì khác biệt không?”
Cô: “Trong truyền thuyết dân gian thường nhắc đến các loài động vật tu luyện nhiều năm biến thành tinh đúng không? Tôi cho rằng không cần tu luyện, sống đủ số năm là thành tinh rồi, đó là vì kinh nghiệm sống. Anh có phát hiện ra không, sống càng lâu, kinh nghiệm càng nhiều, tư duy con người càng sâu xa.”
Tôi: “Vậy sao?”
Cô: “Nghĩ xem, một động vật trong môi trường tự nhiên hoang dã tàn khốc kẻ mạnh ăn thịt kẻ yếu, sống vài trăm năm, không thành tinh mới lạ! Có cái gì chưa nhìn thấy? Có cái gì chưa gặp phải? Có cái gì không biết? Có khi thật sự có, chỉ là con người không cách nào nhìn thấy, vì họ sống quá lâu rồi, kinh nghiệm quá phong phú rồi, người xưa nói đến ma núi, thần núi, thần sông, không chừng chính là những động vật hoang dã đã sống rất lâu. Con người nếu sống được bảy trăm tám trăm năm nhất định cũng là lão yêu tinh. Tôi nói như vậy không phải tuyên truyền mê tín dị đoan loạn thần phong kiến, tôi chỉ muốn nhấn mạnh sự quan trọng của kinh nghiệm sống.”
Tôi: “Vì vậy cô cố tình mô phỏng hành vi cử chỉ của người già?”
Cô: “Ừm, là như vậy... Anh có thuốc lá không?”
Tôi tìm thuốc lá đưa cho cô ấy.
Cô ấy châm điếu thuốc hít một hơi: “Xin lỗi, tôi cũng không thường hút thuốc đâu.”
Thực tế tôi rất mừng khi cô ấy có thể thả lỏng hơn lúc đối diện với tôi.
Cô: “Khi tôi mô phỏng những người cao tuổi, tôi dần dần tiếp cận với những bản chất mà tôi muốn biết.”
Tôi: “Ý cô là...”
Cô: “Thế giới rốt cuộc là như thế nào.”
Tôi: “Tôi hiểu ý cô rồi. Cô chọn cách đi vòng này, mục đích không phải để cố gắng nắm bắt người khác hay đơn thuần dùng con mắt người khác nhìn thế giới, mà vì cô muốn không mang theo bất cứ ý thức chủ quan nào để nhìn thế giới này, đúng chứ.”
Cô ấy cười.
Tôi không cười, chờ cô ấy nói tiếp.
Cô: “Đa số người cao tuổi khiến tôi rất thất vọng, vì kinh nghiệm sống của họ đủ nhưng những việc đã trải qua có thể không đủ, về mặt tư duy vẫn chưa có được độ siêu thoát tôi cần. Đa phần những người có tuổi khi gặp vấn đề vẫn có cảm xúc mãnh liệt, nhưng cơ thể lại không cho phép có phản ứng mãnh liệt, vì vậy mới có những lúc tính khí họ rất kỳ quái, mẹ tôi cũng thế. Không tin anh thử dùng băng gạc bọc kín các khớp, cứ để vậy một tuần xem, anh cũng sẽ cảm thấy rất chán nản. Nhưng cái tôi cần không phải như vậy, tôi cần trạng thái thoát ly trần thế để nhìn thế giới, tôi không biết phải làm thế nào nữa.”
Tôi: “Ý cô là cô rơi vào bế tắc rồi sao?”
Cô ấy cắn môi: “Đúng, nhưng không bao lâu sau tôi phát hiện tôi lại tiến được thêm một bước, vì đúng lúc tôi cho rằng mấy năm nay đã phí công vô ích, tôi đột nhiên hiểu ra.”
Tôi: “Cô đạt được trạng thái siêu thoát rồi?”
Cô: “Còn mạnh mẽ hơn vậy.”
Tôi: “Lẽ nào dùng con mắt hoàn toàn không có tư duy và ý thức chủ quan vẫn không nhìn được thế giới thực?”
Cô: “Đúng vậy, đó không phải thế giới thực.”
Tôi: “Vậy cái gì mới là thế giới thực?”
Cô ấy siết chặt điếu thuốc, cười: “Nếu anh mang theo ý thức bản thân khi nhìn, dựa vào những điều tôi nói lúc này, thứ anh nhìn thấythật sự là bản thân anh, đúng không? Anh từng nghĩ đến chưa, những việc cần làm không phải việc nào cũng bỏ cuộc, không phải không có thái độ để nhìn, đó không phải siêu thoát, đó là thờ ơ, không còn cái vị gì nữa. Ở trạng thái đó căn bản sẽ nhìn không thấy, cùng lắm chỉ là không để ai trong mắt mà thôi, khác xa rồi.”
Tôi: “Cô nói hết cả buổi, cuối cùng làm sao mới có thể nhìn thấy?”
Cô ấy đắc ý cười: “Muốn nhìn thấy thế giới thực, cần dùng con mắt của trời nhìn trời, dùng con mắt của mây nhìn mây, dùng con mắt của gió nhìn gió, dùng con mắt của cây cỏ hoa lá để nhìn cây cỏ hoa lá, dùng con mắt của đá để nhìn đá, dùng con mắt của biển để nhìn biển, dùng con mắt của động vật để nhìn động vật, dùng con mắt của người để nhìn người.”
Tôi chăm chú lắng nghe, nhìn cô ấy như kẻ ngốc, nhưng não bộ lại ở trạng thái sôi sục.
Cuối cùng cô ấy còn nói một câu đùa nổi tiếng: “Nếu một ngày anh thấy tôi điên, thật ra chính là anh điên.”
Hôm đó lúc ra về, tôi cảm thấy xây xẩm chóng mặt, nhìn cái gì cũng thấy hình như là vậy mà không phải vậy. Bởi cô ấy nói quá kỳ dị, đều là những điều tôi chưa từng nghe. Tôi bắt buộc phải công nhận quan điểm, logic của cô ấy rất hoàn hảo, thậm chí tôi còn hoàn toàn bị lật đổ. Tôi nghĩ, có thể đến một ngày, cô ấy sẽ nhìn thấy thế giới thực.