Kinh Thí Dụ
TÔI NGHE NHƯ VẦY:
Một thuở nọ, Đức Phật ở tại vườn Cấp Cô Độc, trong Rừng cây Chiến Thắng gần thành Phong Đức.
Khi ấy Thế Tôn ở giữa đại chúng mà bảo vua Thắng Quân rằng:
"Này đại vương! Ta nay sẽ vì đại vương mà lược nói một thí dụ về sự tham đắm hương vị, tạo lỗi lầm, và gặp hoạn nạn của chúng sinh ở chốn sinh tử. Nay đại vương hãy lắng nghe và khéo tư duy.
❖
Vô lượng kiếp vào thuở quá khứ, có một người đi vào nơi hoang dã và bị một con voi hung dữ rượt đuổi. Gã hoảng sợ chạy bạt mạng mà không có chỗ lánh thân. Bất chợt kẻ đó thấy một cái giếng khô và cạnh giếng có một rễ cây thòng xuống. Thế là hắn liền bám rễ cây leo xuống và đu tòn ten trốn trong giếng.
Lúc ấy có hai con chuột, một trắng một đen, cùng nhau gặm nhấm rễ cây ở phía trên. Ở xung quanh giếng có bốn con rắn độc muốn cắn kẻ kia, còn ở bên dưới thì có một con rồng độc. Trong lòng của hắn kinh hoàng bởi rắn với rồng, và lo sợ rễ cây sẽ bị đứt. Thế nhưng ở trên chùm rễ cây còn có tổ ong mật và lúc đó có năm giọt mật rơi vào trong miệng người ấy. Khi cây dao động, đám ong bay xuống chích hắn. Lại còn có những bụi lửa hoang cứ lăn đến thiêu đốt gốc cây kia."
Nhà vua bạch rằng:
"Bạch Thế Tôn! Sao người này đang chịu vô lượng khổ ách mà còn tham đắm chút hương vị kia?"
Lúc bấy giờ Thế Tôn dạy rằng:
"Này đại vương!
- Nơi hoang dã dụ cho đêm dài dằng dặc của vô minh.
- Kẻ chạy trốn dụ cho phàm phu.
- Con voi dụ cho vô thường.
- Cái giếng dụ cho bờ sinh tử nguy hiểm.
- Rễ cây dụ cho tính mạng.
- Hai con chuột, một trắng một đen, dụ cho ngày và đêm.
- Sự gặm nhấm rễ cây dụ cho từng niệm suy diệt.
- Bốn con rắn độc dụ cho bốn đại.
- Năm giọt mật dụ cho năm dục.
- Con ong dụ cho tà niệm.
- Lửa dụ cho già, bệnh.
- Rồng độc dụ cho cái chết.
Cho nên, đại vương! Phải biết rằng sinh già bệnh chết thật quả là đáng sợ. Đại vương hãy luôn tư duy ý niệm của mình, chớ để bị năm dục bức bách và nuốt chửng."
Lúc bấy giờ Thế Tôn dùng kệ tuyên lại rằng:
"Hoang dã dụ vô minh
Kẻ chạy dụ phàm phu
Con voi dụ vô thường
Giếng dụ bờ sinh tử
Rễ cây dụ tính mạng
Hai chuột dụ ngày đêm
Gậm rễ dụ niệm diệt
Bốn rắn dụ bốn đại
Giọt mật dụ năm dục
Con ong dụ tà niệm
Lửa hoang dụ già bệnh
Rồng độc dụ cái chết
Người trí quán việc này
Chán vô thường sinh tử
Năm dục tâm không vướng
Mới là người giải thoát
Trú ở biển vô minh
Luôn bị tử thần rượt
Phải biết luyến sắc thanh
Chẳng vui khi xa lìa"
❖
Khi nghe Phật giảng về các sự hoạn nạn của sinh tử, vua Thắng Quân được điều chưa từng có và sinh tâm nhàm chán sinh tử vô cùng.
Sau đó ngài chắp tay cung kính, nhất tâm chiêm ngưỡng, rồi thưa với Phật rằng:
"Thưa Thế Tôn! Như Lai với lòng đại từ nên đã nói Pháp nghĩa vi diệu như vậy, con nay xin đội mang lời dạy trên đỉnh đầu."
Đức Phật bảo:
"Lành thay, lành thay! Đại vương hãy như thuyết tu hành và chớ buông lung."
Lúc đó vua Thắng Quân cùng các đại chúng thảy đều hoan hỷ và tín thọ phụng hành.
Kinh Thí Dụ
Dịch sang cổ văn: Pháp sư Nghĩa Tịnh (635-713)
Dịch sang tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Dịch nghĩa: 17/4/2013 ◊ Cập nhật: 9/7/2021