Trường An Tứ Hổ( Tứ Tài) gồm bốn người Đoàn Trác Luân, Nguyễn Bá Lân, Ngô Tuấn Cảnh và Nguyễn Tông Quai nổi tiếng văn hay chữ tốt, luôn đi cùng nhau, tạo ra rất nhiều giai thoại truyền kì..... từng khiến vua Lê, chúa Trịnh, chúa Nguyễn căm tức nhưng do ái tài đều không gϊếŧ.
Thật lâu, kể từ lúc nhà Lê kéo giặc Thanh vào xâm chiếm, bốn người tách ra, nay mới có dịp hội ngộ.
.........
Bên cạnh hồ cá, ba người đang ngồi thả câu. Nguyễn Bá Lân lên tiếng:
" Thật không ngờ bốn huynh đệ chúng ta lại gặp nhau ở đây. Rất lâu rồi không cùng nhau uống rượu, đợi Tông Quai về đêm nay chúng ta đi Thiên Lâu Các chứ?"
" Được. Vậy mà cũng thấm thoát một năm. Thời thế cũng dần dần yên bình. " Đoàn Trác Luân cảm thán, xong quay sang nhìn Ngô Tuấn Cảnh:
" Đệ không nghĩ ra làm quan cho nhà Tây Sơn ư?
Ở ẩn như vậy tài năng phải chi lãng phí ? "
Nghe Trác Luân nói, Tuấn Cảnh cười nhạt:
" Có gì lãng phí chứ? Thiên hạ còn nhiều người hơn đệ. Quãng đời còn lại, đệ chỉ muốn rong ruổi muôn nơi, thưởng ngoạn non sông. Cần gì phải ra làm quan để chịu chịu sự gò bó."
" Đệ lại sai rồi. Khi chúng ta chập chững đi học, thì mục tiêu ban đầu không phải là giúp ích cho dân tộc, quốc gia ư......" Thấy Trác Luân lại định nói tiếp, Bá Lân cắt ngang:
" Hiếm khi chúng ta gặp lại. Huynh lại lôi việc đó ra. Mỗi người có lựa chọn riêng của bản thân..." Ngừng lúc tiếp:
" Mà đệ nghe nói Phu tử( Nguyễn Thϊếp), Nguyễn Quỳnh....đã ra ư?"
" Ừm. Ta đã gặp, nhìn phu tử sắc mặt tốt hơn xưa. Nghe lời phu tử lên ta mới ra." Đoàn Trác Luân gật đầu đáp.
" Mà Nguyễn Quỳnh đã ra, cuộc vui này sao chưa có mặt hắn. Haha, thật lâu rồi không biết hắn còn ngông nghênh như xưa không?.."
" Khó. Hắn tìm được thú vui mới rôid. Thấy cả ngày ru rú ở phòng. Muốn rủ đi uống rượu cũng khó. Xong việc ta cùng các đệ về làng Đại, hắn đang ở đó."
" Được thôi. Làng Đại đệ cũng nghe thật nhiều. Tiện đôi đường vậy."
" Nghe nói, huynh đang đảm nhận dậy ở Quốc Tử giám ?" Tuấn Cảnh từ nẫy trầm tư, quay sang hỏi.
" Ừm."
Nghe xác nhận, hắn không khỏi nhả rãnh:
" Nay có hai huynh ở đây đê nói thật. Không biết kẻ ngu nào nghĩ ra cái bảng chữ cái A, B, C.....xong đề nghị Hoàng đế phổ biến. Đúng là vẽ rắn thêm chân, chúng ta đã có chữ Nôm, chữ Hán cần gì thứ ngôn ngữ khác nữa."
Nghe xong, Trác Luân cười lớn:
" Haha. Ban đầu ta cũng nghĩ như vậy, nhưng sau khi nghe tìm hiểu cũng như chứng kiến sự hiệu quả ban đầu thì ta có cái nhìn hoàn toàn mới."
" Vậy huynh thử nói xem tại sao? Đệ đã học qua nhưng không thấy nó có ích lợi gì."
" Được. Chữ viết đó được gọi là chữ Quốc ngữ. Là kiểu chữ ghi thanh (nói như thế nào, viết như thế đấy), được Việt hóa hoàn toàn, nó xuất xứ từ tiếng La tinh nhưng do người Việt hoàn thiện. Chúng vô cùng dễ thuộc, dễ nắm bắt hơn chữ Nôm. Đệ thông thạo cả chữ Hán, chữ Nôm thì thấy nó không khác biệt gì, nhưng với nhiều người khác thì đó lớn lao vô cùng.
Triều đình đã tiến hành một thí nghiệm với 1000 người( chủ yếu là trẻ em 7-10 tuổi) chia làm hai nhóm( học chữ Quốc ngữ và học chữ Nôm), đều lần đầu học. Thì nhóm học chữ Quốc Ngữ có tỉ lệ nắm bắt thành thạo, vận dụng vào viết văn đạt 450/500. Còn với chữ Nôm chỉ có 70/500...Qua đó có thể thấy chữ Quốc ngữ dễ như thế nào.
Mặt khác, hai đệ ở đây đều là người hiểu biết. Thì rõ đó, từ xưa đến nay, Trung Hoa đã có mặc định "ở đâu có người Trung Hoa, có chữ Trung Hoa... Đó là đất nước Trung Hoa (ai cũng hiểu đó chỉ là tham vọng bá quyền của họ).
Chính vì vậy, cha ông chúng ta ngay từthời Sĩ Nhϊếp cuối đời Đông Hán thế kỷ thứ 2 đã sáng tạo ra chữ Nôm để lưu giữ truyền thống văn hoá, sau này cùng với sự phát triển của triều đại thì chữ Nôm dần thành chủ đạo, với hàng loạt tác phẩm nổi tiếng như Truyện Kiều, Quốc Âm thi tập.....
Nhưng không thể phủ nhận rằng chữ Nôm chỉ là việc mượn, sáng tạo dựa trên chữ Hán để ghi âm tiếng Việt. Cho dù chúng đã cải tạo như: Lược bớt nét của chữ Hán để biểu thị phải đọc chệch đi; Tạo chữ ghép; Mượn nghĩa( âm) chữ Hán, không mượn âm( nghĩa)..... nhưng không thể phủ nhận điều đau lòng đó.
Bây giờ, chữ Quốc ngữ xuất hiện, ban đầu đem lại hiệu quả như vậy, chúng do chính nhân dân ta sáng tạo, tại sao lại không ủng hộ, tích cực phổ biến."
Nghe xong, Bá Lân cùng Tuấn Cảnh trầm ngâm, thật lâu Tuấn Cảnh thở dài:
" Dù biết là vậy. Nhưng ví dụ như Chữ An 安 tạo thành từ chữ nữ 女 đặt dưới bộ Miên 宀. Ngụ ý người đàn ông muốn yên ổn thì trong nhà chỉ nên có một người phụ nữ, hoặc để người phụ nữ ở yên trong nhà.
Nhưng với chữ Quốc ngữ chúng ta phải thêm một từ nữa như tâm( an tâm), lòng( an lòng) mới có nghĩa. Làm mất vẻ đẹp vốn có của chữ. Hazzz."
Nghe xong Trác Luân gật đầu:
" Một chữ tượng hình, một chữ nghi thanh. Có ưu điểm và hại riêng, khó mà tránh khỏi."
" Vâng. Nghe lời huynh, đệ nghĩ mình cũng thử học chữ Quốc Ngữ xem. Không biết huynh chịh chỉ dậy không?" Bá Lân mỉm cười nhìn sang.
Trác Luân cười:
" Haha. Vậy đệ gọi huynh là thầy dần đi. Các cụ nói một chữ cũng là thầy, nửa chữ cũng là thầy."
" Được thôi. Haha." Ba người vui vẻ cười đùa.
...........
Lúc này Nguyễn Tông Quai tiến đến, khẽ lau mồ hồi, cười:
" Ba huynh vui vẻ vậy, có chuyện gì ư."
Bá Lân lần lượt kể lại, nghe xong Tông Quai trầm ngâm:
" Nếu quả thực như huynh nói, đệ sẽ đi học cũng như mở rộng. Mong ước cha ông bao đời, cờ đến tay chúng ta tại sao không phất." Rồi cười ha hả nói:
" Mà ba huynh biết tin gì chưa."
" Có gì mà đệ thần thần bí bí nẫy giờ"
" Hâh. Thẻ đỏ có người đoạt được."
" Cái gì?" Nghe xong, ba người sững sỡ, sau đó đồng loạt cảm khái:
" Đúng là sóng sau đè sóng trước. Chúng ta già rồi."
" Mà đệ biết kẻ đó là ai, quê quán đâu chưa."
" Rồi, đệ vừa đi nghe ngóng. Là một người Hán, nghe nói là bạn thân của tay Nguyễn Kiều."
Nghe vậy, cả ba chiến ý:
" Nguyễn Kiều cũng là kẻ có tiếng. Nghe cũng đã lâu. Nhưng lần này đi cùng tên người hán vậy, quyết không thể cho bộ mặt đẹp được."
Nói xong, liếc nhìn nhau ma mãnh. Nếu quen biết từ lâu, hăn biết, trò vui của bốn người bắt đầu.