Ðang bàn luận, Khổng Minh bỗng được tin Man Vương Mạnh Hoạch liên kết với nước Phiên, nay mai sẽ kéo đến đánh nữa.
Khổng Minh nghe nói cười mà rằng :
– Chúng càng đánh càng phục ta chứ hề chi .
Nói xong bèn đến trước dọ đường, thấy trước mặt có sông Tây Nhĩ Hà, bèn truyền đốn cây làm bè qua sông, không dè cây thả xuống bị chìm ngấm.
Khổng Minh hỏi, Lữ Khải thưa :
– Tôi nghe hướng Tây có nhiều tre. Vậy nên dùng tre làm bè thì tiện hơn .
Khổng Minh bèn sai quân đi chặt tre, chọn khúc sông hẹp mà bắc cầu qua, rồi đem hết đại quân qua bờ phía Nam, đóng trại dọc mé sông.
Còn Mạnh Hoạch, từ khi mượn được mười vạn quân Phiên, bèn hầm hầm kéo đến bờ Tây Nhĩ Hà thì gặp binh Thục đã đóng ở đó.
Mạnh Hoạch bèn cỡi trâu tới mắng chửi khiêu chiến, binh Thục vẫn cố thủ không ra, Mạnh Hoạch đành phải kéo binh về trại.
Ngày thứ hai, Mạnh Hoạch bắt quân cởi hết áo quần, nhục mạ đũ cách.
Binh Thục cả giận vào xin Khổng Minh cho đánh .
Khổng Minh cười, nói :
– Binh Man mới đến còn hăng đánh, nếu gϊếŧ nhiều e chúng không phục, chi bằng để chúng giải đãi rồi sẽ có kế dụ chúng .
Sau ít ngày. binh Man mệt nhừ.
Khổng Minh bèn lên chỗ cao xem, rồi hỏi tướng sĩ :
– Bây giờ bắt đầu tấn binh . Ai tình nguyện ?
Chư tướng rần rần xin đi, Khổng Minh dặn nhỏ Vương Bình và Mã Trung, rồi cho đi liền.
Lại kêu Mã Ðại mà nói :
– Nay ta bỏ ba trại này mà lui binh. Hễ binh ta lui thì ngươi phải đốc quân giải qua Phù Kiều này mà đem bắc cầu phía dưới hạ lưu cho binh Ngụy Diên và Triệu Vân qua tiếp cứu.
Mã Ðại lãnh kế ra đi.
Lại dặn Trương Dực :
– Hễ ta lui binh, ắt Mạnh Hoạch rượt theo. Ngươi hãy đi đoạn hậu, đốt hết các dinh trại, rồi thắp đèn đuốc cho nhiều. Trương Dực tuân lệnh.
Qua bữa sau, Mạnh Hoạch lại đến khiêu chiến, chỉ thấy ba trại không, nói với Mạnh Ưu :
– Khổng Minh mà bỏ trại thì trong nước ắt sinh nguy rồi. Vậy, ta phải nhơn cơ hội nay mà rượt theo, chớ bỏ qua ! Nói rồi xua binh đuổi theo đến Tây Nhĩ Hà, thấy trại Thục dựng lên, cờ xí rộn ràng, gươm giáo tề chỉnh, bèn nói với Mạnh Ưu :
– Chắc chắn là binh Thục muốn rút về song sợ ta rượt theo nên đóng tại đó. Có thể vài hôm nữa chúng nó kéo đi. Vậy phải bắt cầu qua sông mà rượt theo ?
Ðang bàn luận thì phía sau pháo nổ vang rần, binh Thục rần rần kéo đến. Binh Man cả loạn đạp nhau mà chạy.
Mạnh Hoạch thất kinh, vội thâu binh về trại.
Nhưng đến nơi thì thấy Triệu Vân hươi thương đánh nhầu. Man quân tứ tán. Mạnh Hoạch cũng cắm đầu chạy.
Chạy được một quãng, bỗng gặp Khổng Minh ngồi trên xe nhỏ, cười nói :
– Man vương chạy đi đâu ? Ta đang chờ ngươi ?
Mạnh Hoạch cả giận nói lớn :
– Chúng quân hãy nhào tới bằm xe nó ra !
Mạnh Hoạch vừa nói vừa xốc tới, quân sĩ ùa theo , được chừng mấy thước thì sụp hết xuống hầm.
Ngụy Diên trong rừng ùa ra, dùng dây áp lại trói hết.
Về đến trại Khổng Minh bèn chiêu an tất cả binh Man, rồi thả về quê quán.
Một lát sau, Trương Dực dẫn Mạnh Ưu đến .
Khổng Minh bèn nạt rằng :
– Ta tha mạng ngươi đã nhiều phen mà sao ngươi còn cứ lẩn đầu vào chỗ chết như vậy ? Lần này ta tha cho nghe ? Nói rồi truyền mở trói cho về.
Kế đó, Ngụy Diên lại đẫn Mạnh Hoạch đến, Khổng Minh quát lớn :
– Nay mi lại bị bắt, còn lý gì nói nữa ?
Mạnh Hoạch đáp :
– Tức quá, chết được !
Khổng Minh liền truyền quân sĩ mang ra chém quách.
Mạnh Hoạch không chút sợ hãi còn ngó lại mà nói :
– Ngươi dám thả ta một lần nữa chăng ?
Khổng Minh cười lớn rồi truyền thả cho về.
Mạnh Hoạch trở về chiêu mộ thêm binh thì gặp Mạnh Ưu. Anh em mừng rỡ khôn cùng.
Mạnh Hoạch nói :
– Binh ta bại luôn, binh Thục thắng luôn, thiệt khó mà đánh . Vậy phải tìm nơi hiểm trở cố thủ, đến chúng sanh biến mới đánh được .
Mạnh Ưu thưa :
– Gần đây cố cái độg thậm sâu tên Thốc Long động. Ðộng chúa là Ðóa Tư đại Vương. Chúng ta nên đến đó nương tựa.
Mạnh Hoạch bèn sai Mạnh Ưu đến ra mắt Ðóa Tư mà tỏ bày sự việc.
Ðóa Tư cả mừng khiến quân đến rước Mạnh Hoạch về động.
Ðóa Tư nói :
– Ðại Vương chớ lo ? Nếu binh Thục tới đây ắt chết hết .
Mạnh Hoạch cả mừng hỏi :
– Ðóa Tư có kế gì chúng ?
Ðóa Tư nói :
– Ðộng này chỉ có hai con đường. Con đường phía Nam mà Ðại Vương mới vào là con đường lớn, người ngựa đi được, song nếu dùng cây mà lấp thì hết vô. Con đường Bắc rất nhỏ, rất nhiều rắn rết, khí độc bốc lên cả ngày, trừ giờ mùi, thân và dậu mới vào được.
Ngoài 3 giờ này ai đi qua đều phải chết. Ðộng này lại có 4 con suối độc là suối Á Tuyền, ai uống vào sẽ bị câm ; suối Ðiện Tuyền, nước nóng như nước sôi ; suối Hắc Tuyền nước rất trong, song da thịt ngâm vào là bị đen hết ; suối Nhu Tuyền, lạnh như giá, uống vào mình mẩy sẽ mềm như bún. Những nơi này xưa kia chỉ có Phục Ba tướng quân là Mã Viện đến rồi chết đi, nay còn miếu thờ. Nếu Ðại Vương ở đây tôi sẽ cho lấp đường lớn ấy đi, Khổng Minh ắt phải qua phía Bắc, nhưng qua phía ấy quân sĩ sẽ chết hết .
Mạnh Hoạch cả mừng bèn nói :
-Hôm nay ta cỏ cho dung thân rồi ?
Từ đó Mạnh Hoạch cứ cả ngày cùng Mạnh Ưu và Ðóa Tử ăn nhậu không lo gì hết.
Còn Khổng Minh mấy ngày không thấy Hoạch đến bèn truyền nhổ trại xuong phía Nam.
Bỗng được tin Mạnh Hoạch đã rút vào trong động không chịu ra đánh .
Khổng Minh bèn hỏi Lữ Khải .
Lữ Khải thưa :
– Tôi nghe động ấy vẫn có lối vào, nhưng không to lắm !
Trương Huyền bèn thưa :
– Nay Mạnh hoạch đã thế cùng, đức tận, Thừa Tướng nên ban sư trở về .
Khổng Minh đáp :
– Nếu vậy thì trúng kế của Mạnh Hoạch rồi . Nói đoạn, truyền nhắm phía Nam kéo tới .
Vương Bình đi dò đường, thay phía Bắc có con đường nhỏ dẫn vào động Thốc Long thì cả mừng, bèn dẫn quân về báo cho Khổng Minh.
Ði giữa đường quân sĩ khát nước, xuống suối mà uống, bỗng tên nào tên nấy không nói được nữa.
Về đến trại Khổng Minh thất kinh, bèn đích thân đến xem thì thấy suối nước rất sâu, rất trong, nhưng không có chim chóc gì hết.
Khổng Minh trong lòng sinh nghi, bèn đưa mắt nhìn xa, thay ở chơn núi có một cái Miếu ,khi đến nơi thì thay Miếu thờ một pho tượng lớn, lại cổ một tấm bia đề : Hớn Phục Ba Tướng Quân Chi Miếu.
Khổng Minh bèn lạy tạ và khấn : tôi vâng lời Tiến đế đến để bình Nam, rồi sẽ chinh phạt Ngụy và Ngô, khai phục nhà Hớn, cúi xin tôn thần tưởng đến ơn nghĩa bổn triều, thông linh hiển thánh cứu ba quân . Vái xong, ra khỏi miếu thì thấy một ông già hình dung kỳ lạ .
Khổng Minh hỏi quí danh thì không nói mà chỉ thưa :
– Nơi đây nhiều khí độc, có bốn cái suối hễ uống vào nội trong mấy ngày ắt phải chết.
Khổng Minh than :
-Vậy Lão Trượng có kế chi chỉ dạy để vào được động Thốc Long ?
Ông già thưa :
– Chẳng lo chi. Nơi phía Tây có một hang núi tên Vạn An Khê, trong có một cao sĩ hiệu là Vạn An. Ðã hơn hai chục năm không hề bước ra khỏi chỗ ấy. Lại có con suối tên An Lạc Tuyền, nếu trúng độc uống nước ấy ắt lành. Lại có một thứ cỏ quí tên Cửu Diệp Vân Hương hễ ngậm một lá vào thì chướng khí tiêu tan. Tướng quân hãy mau đến đó. Nói xong ông già biến mất.
Khổng Minh thất kinh , bái tạ rồi về sắm lễ vật đến nơi Vạn An Khê.
Khi đến nơi thấy một căn nhà tranh có mùi thơm ngát, Khổng Minh cả mừng bèn bước tới gõ cửa .
Một tên tiểu đồng chạy ra hỏi.
Khổng Minh chưa kịp tỏ bày, thì có một người đội mũ tre , giày rơm, áo rộng, mặt xanh, râu vàng, bước ra mà hỏi :
– Có phải Hớn Thừa Tướng chăng ?
Khổng Minh thưa :
– Sao ngài biết tôi ?
Người ấy nói :
– Ta nghe Thừa Tướng đến đã lâu, lẽ nào không biết . Nói rồi mời vào trong.
Khổng Minh nói :
– Tôi lãnh lời thác cô của Tiên đế , có ý đến chinh phục Nam phương, chẳng dè Mạnh Hoạch trốn trong động. Quân sĩ uống nước mang bệnh, nên đến xin cao sĩ giúp đỡ .
Người ấy thưa :
– Lão phu là người ở san giả, can chi Thừa Tướng phải nhọc lòng, suối ấy ở phía sau này, hãy múc về mà uống.
Khổng Minh lại xin một mớ cỏ Cửu Diệp Vân Hương để phòng độc.
Ẩn sĩ nói :
– Muốn hái bao nhiêu tùy ý .
Khổng Minh bèn hỏi tên họ.
Ẩn sĩ thưa :
– Tôi tên Mạnh Tiệt, anh ruột của Mạnh Hoạch đây .
Khổng Minh sửng sốt.
Mạnh Tiệt nói :
– Tôi vốn kẻ ẩn sĩ, tánh không muốn can dự việc đời . Tôi giúp Thừa Tướng cũng coi như cứu người hoạn nạn .
Khổng Minh nghe nói rất kính phục, bèn tạ ơn mà lui ra.
Về đến trại, khiến quân đem nước suối cho kẻ bị câm uống, giây lát, tên nào cũng mửa chất độc ra rồi nói được như thường.
Khổng Minh lại truyền phát mỗi người một lá Cửu diệp Vân hương mà ngậm để phòng chướng khí.
Quân sĩ của Khổng Minh đã được an nhiên vô sự rồi thì cứ theo đường nhỏ ấy mà tiến vào trong động Thốc Long.
Man binh hay tin vào báo với Mạnh Hoạch.
Ðóa Tư nghe nói không tin, bèn cùng Mạnh Hoạch đi quan sát thì thấy binh Thục quả nhiên mạnh khoẻ an nhiên vô sự.
Ðóa Tư thay vậy rởn tóc gáy, nói với Mạnh Hoạch :
– Nếu vậy thì quân chúng nó quả có trời giúp chớ không sai .
Mạnh Hoạch nói :
– Vậy để hai anh em chúng tôi liều chết đánh với chúng một trận xem sao ?
Ðóa Tư nói :
– Nếu đại.vương bị bắt ắt vợ con tôi chúng cũng không tha, chi bằng vật ngựa trâu cho quân sĩ ăn thiệt no rồi xông trận. Nói xong, bèn bày tiệc rượu cho quân sĩ ăn uống no say, xảy có tin báo :
– Có động chúa là Dương Phong đem binh đến trợ chiến .
Mạnh Hoạch cả mừng bèn ra nghinh tiếp.
Dương Phong nói :
-Tôi có ba vạn binh mặc giáp sắt, rất tinh nhuệ, đũ cự với mấy mươi vạn binh Thục .
Ðóa Tư nói :
-Thiệt là phước cho Nam Man !
Dương Phong lại nói :
– Tôi còn có năm đứa con trai, võ nghệ siêu quần đến giúp đại vương .
Mạnh Hoạch thấy năm người con của Dương Phong mình cao bảy thước, vóc lớn ba vừng, thì trong lòng cả mừng, bèn khiến bày tiệc đải Dương Phong.
Ðang trong tiệc rượu, bỗng Dương Phong nạt lên một tiếng, năm đứa con của Phong áp đến bắt Mạnh Hoạch, Mạnh Uu và Ðóa Tư trói lại.