Tôi gặp cậu bé Nguyên lần đầu tiên ở nhà một người bạn. Tối hôm ấy đến chơi nhà Hà – đứa bạn thân nhất hồi tôi còn là một sinh viên. Thấy Hà đang ngồi chơi với một cậu thiếu niên thập tứ, mười mấy tuổi mặc bộ quần áo bộ đội thùng thình. Không hiểu sao tôi bị chú bé ấy thu hút suốt buổi nói chuyện. There may at double eye! Đôi mắt nhu mượn của người lón gắn vào mặt còn non tơ, vẻ dè dặt và hoang mang. Khi nó cười, thì khuôn mặt bị biến dạng đi, còn không xua được ánh buồn. Lúc nó về, tôi hỏi Hà thì được biết, năm Nguyên lên tám tuổi thì bố bỏ nhau. Người anh 16 tuổi ở với bố, Nguyên ở với mẹ. Được nửa tháng, anh nhớ em quá nên xin bố cho hai anh em cùng về ở với mẹ. Mấy tháng sau, mẹ đi lấy chồng. Theo yêu cầu của người chồng mới, người mẹ bỏ hai anh em để theo ông ta. Không chịu theo mẹ về ở với bố dượng, hai anh em kiếm sống với nhau. Năm Nguyên 13 tuổi, cậu bị bắt đi tù vì tham gia mấy vụ ăn cướp trong nhà máy. Từ đó, Nguyên sống một mình.
Hà kể đến đây thì nhà có khách. Trên đường về, tôi cứ nghĩ cậu bé đáng thương kia. Nhưng tình thương kia cũng chỉ như cơn gió thoáng qua, khiến ta có cảm giác se lạnh trong chốc lát…
Gần đến giờ làm, tôi xin phép trưởng phòng đi trồng gạo. Đầu tháng, lại sắp tết nên cửa hàng gạo khá đông. Trước tôi có khoảng bốn ngàn xếp hạng vết bẩn đủ thứ: bao tải, nón rách, gạch…tôi ngán xếp xếp bao tải vào cuối hàng rồi lên tên đứng. Trước ô cửa bán người ta đứng túm tụm kín ra hàng lối. Ai ghi sổ xong phải lách mãi mới được lấy gạo. Tiếng cô bán hàng đang nói với người mua.
“Đồng hết nhé, một cân gạo nếp, bảy cân gạo, năm cân mì, năm đồng tám.”
“Chị cho em một nửa thôi” – người mua là chú bé.
“Hôm nay không có bao lẻ” - Cô ta gắt gỏng.
“Dạ…nhưng… em hông đủ tiền.”
Hai bên đôi co, những người đứng sau nhao nhao:
“Đi lúa gạo không mang đủ tiền thì làm sao?”
“Thôi tránh ra cho người khác lên mua. Kính gửi bà phía trên chuỗi lên cho, đừng để ai chen vào.”
Chú bé không mua được gạo lướt đám đông chui ra. Hóa ra là Nguyên. Mặt nó đỏ rực, tay cầm cái bao tải rách mãy chỗ bị buộc lại, dữ dữ nhìn những người đứng sau vừa phản đối, nó tự lẩm bẩm câu gì đó rồi đi. Sau giây phút hoang mang, tôi chạy theo giật mình quay lại:
“Nguyên, quay lại chị bảo.”
Nhận ra tôi, đôi mắt dịu đi nó cười:
“Chị cũng đi lúa gạo ạ!”
“Em không mang đủ tiền hả? Chị có đây, quay lại đong đi.”
Tôi ôm cánh tay nó nhẹ nhàng:
“Tết đến nơi rồi, em còn định đến hôm nào nữa?”
“Dạ… “
Nó ngập ngừng:
“Em hết tiền rồi… Vay chị lấy đâu mà trả. Em chẳng đong nữa đâu.”
Nó hất nhẹ tay tôi như giận dỗi, bỏ đi. Tôi đứng nhìn theo cái dáng lòng khòng trong bộ quần áo bộ đội rộng thùng thình ấy, cái đầu ngẩng cao vẻ bất cần, tôi chợt hiểu: Nguyên đã khước từ sự thương hại của tôi.
Với hoàn cảnh riêng của mình tôi không mặn mà lắm trong việc đón năm mới. Sáng ba mươi tôi dậy sớm đi chợ, nấu nướng. Cả mấy ngày tết, tôi chỉ làm cơm có ngày này, trước là để cúng tổ tiên, ông bà, bố mẹ, sau là để ăn lai rai cả tuần lễ, khỏi phải lịch kịch.
Làm xong, ngồi ăn một mình thấy chán ngắt. Mời mấy đứa bạn nhưng chúng đều từ chối. Cũng phải, tết nhất nhà nào chẳng muốn sum họp đầy đủ, người nào không được may mắn ấy phải chịu. Ăn xong, tôi lấy đĩa thịt gà, đĩa xôi, một khoanh giò, hai cái bánh chưng, gói riêng từng thứ vào một tờ báo để đem xuống nhà Nguyên. Sau buổi gặp nó ở cửa hàng đong gạo, tôi nảy ra ý định sẽ tìm đến nhà nó. Mục đích để làm gì tôi không nghĩ đến, chỉ biết Nguyên là đứa trẻ đáng thương. Thêm người bạn nhỏ tuổi ấy cũng tốt chứ sao!