Còn chưa rõ là ai đắc tội ai đâu
Trên chuyến bay mang số hiệu 1237 của hãng hàng không KLM Royal Dutch bay từ Bắc Kinh tới Amsterdam có hơn hai mươi người gốc Hoa, đa số đều là du khách Châu Âu hoặc tới Bắc Kinh công tác. Tất cả bọn họ khi nhìn thấy cơ trưởng đều thoáng ngỡ ngàng.Cơ trưởng Lang Phong sở hữu khuôn mặt đúng chuẩn người Hoa trăm phần trăm. Anh chàng là cơ trưởng gốc Á duy nhất của hãng KLM Royal Dutch, mà hôm nay là chuyến bay đầu tiên của anh ta ở cương vị cơ trưởng.
Dù gặp trục trặc về lốp nhưng Lang Phong không hề hoảng loạn. Nội dung huấn luyện và sát hạch mới được củng cố trước khi thăng chức cơ trưởng vào giây phút này đã phát huy tác dụng. Lang Phong kêu cơ phó mở sổ tay tra cứu nhanh của A330 để kiểm tra quy trình, rồi anh ta căn cứ theo các bước, tiến hành kiểm tra lực đẩy của động cơ cùng hệ thống thủy lực, thấy tất cả đều bình thường, thiết bị cất, hạ cánh cũng không gặp trục trặc gì. Anh ta biết như này đã là may mắn lắm rồi, xem ra chỉ có lốp bánh bên trái bị hư hỏng mà thôi. Thông báo của Đài kiểm soát hiển nhiên đã tới rất đúng lúc. Nếu không rất có thể anh ta đã mang hai chiếc lốp hỏng này bay qua bầu trời Châu Âu – Á, để rồi trước lúc hạ cánh mới phát hiện được vấn đề, tới khi ấy sẽ chẳng có nhiều phương án hạ cánh thay thế để lựa chọn nữa.
(Sổ tay tra cứu nhanh (Quick Reference Handbook – QRH): là tài liệu kỹ thuật về tàu bay dành cho phi công. Sổ tay QRH cung cấp cho phi công quy trình từng bước để áp dụng trong các trường hợp tàu bay có trục trặc khác thường hoặc gặp sự cố, góp phần giảm áp lực cho phi công, gia tăng khả năng hạ cánh khẩn cấp thành công)
Phương Hạo chỉ hận không thể đích thân cầm tay dắt KLM bay hai vòng lớn trên bầu trời sân bay Đại Hưng.
Buổi tối lượng lưu thông lớn. Máy bay lên lên xuống xuống không ngừng trong một tiếng rưỡi này nên anh cũng phải liên tục nhắc nhở các tàu bay khác việc KLM đang xả nhiên liệu cũng như nhường mực bay cho tàu bay bên đó. Thế nhưng, anh không thể chỉ phụ trách mình hãng KLM, dù có tình huống khẩn nguy thì các hãng hàng không khác ở sân bay vẫn cần được hạ cánh như thường. Chỉ trong nửa giờ đồng hồ, anh đã chỉ huy hơn hai mươi chuyến bay cất và hạ cánh. Phải hiểu rằng đến khi KLM xả xong nhiên liệu thì anh lại càng không dám chậm trễ dù chỉ một phút, phải điều phối để bọn họ hạ cánh xuống đường cất hạ cánh đã bỏ trống nãy giờ, đồng thời điều hành hai xe cứu hỏa khẩn nguy tiếp cận khu vực tàu bay.
Hạ cánh trong tình trạng thiếu một bên lốp không phải sự cố quá lớn, có điều bên lốp còn lại sẽ vì vấn đề này mà có khả năng phải chịu mức trọng lượng cao hơn. Để đề phòng tình huống bất ngờ xảy ra, cần chuẩn bị thật đầy đủ.
Lúc này, bên Kiểm soát mặt đất cũng gọi cho anh: “Anh Phương, đã kiểm tra đường cất hạ cánh 17L, không có vật ngoại lai.”
Phương Hạo lập tức gọi điện báo cáo với cấp trên, sau khi được phê chuẩn thì cho mở lại đường hạ cánh 17L. Tình trạng rơi linh kiện, rơi mảnh kim loại sau khi nổ lốp tàu bay, mấy năm làm bên Đài anh từng gặp cả rồi. Đừng coi thường một mảnh kim loại nho nhỏ. Chuyến bay số hiệu 4590 của hãng Air France năm ấy cũng chỉ vì đè phải mảnh kim loại rớt từ vỏ động cơ của chiếc DC-10 trước đó trong lúc cất cánh ở vận tốc cao nên đã dẫn tới nổ lốp rồi bốc cháy, gặp nạn ngay tại chỗ khiến tất cả phi hành đoàn và hành khách thiệt mạng. Những ai làm việc lâu năm trong ngành hàng không đều biết, phàm là những chuyện càng nhỏ nhặt thì càng cần lưu ý.
Sau khi KLM hạ cánh an toàn, nhân viên khai thác mặt đất lập tức kiểm tra tình trạng bánh lốp, đến khi được xác nhận đảm bảo thì tổ bay bắt đầu để hành khách xuống tàu. Lúc này, trên sóng radio truyền tới giọng phi công KLM, bất ngờ thay lại là tiếng Trung vô cùng tiêu chuẩn: “KLM 1237, hôm nay cảm ơn sự chỉ huy của các anh. Cho tôi xin tên đi, có cơ hội tôi mời anh ăn bữa cơm.” Ngay cả số hiệu, anh ta cũng đọc là “yêu lưỡng tam quải”, nghe qua là biết thạo nghề.
(yêu lưỡng tam quải: đây là cách đọc dãy số “1237” trong quy định phát âm không lưu tiếng Trung. Trong liên lạc không lưu có quy định cách phát âm riêng biệt cho từng con số và chữ cái nhằm đảm bảo không xảy ra tình trạng nhầm lẫn giữa các tàu bay khác nhau, để biết thêm chi tiết xem tại chú thích cuối chương)
Phương Hạo hơi ngạc nhiên. Anh từng nghe tới nhân vật tên Lang Phong này, vậy nên nếu loại trừ khả năng có người nước ngoài nói tiếng Trung cực kỳ trôi chảy thì chỉ còn lại mình anh ta. Lang Phong cũng được coi là có tiếng tăm trong ngành hàng không. Dù sao thì ngoại hình điển trai cộng thêm việc là phi công châu Á cho hãng KLM Royal Dutch quả thật rất gây chú ý.
Phải mất một lúc Phương Hạo mới lên tiếng: “Chuyện đó… Anh khách sáo rồi. Đều là nhiệm vụ của bọn tôi mà.” Anh trước giờ không quen nhận được lời khen, cũng hiếm khi có người cảm ơn anh một cách chân thành như vậy trên sóng radio, vậy nên Phương Hạo phải suy nghĩ nửa ngày mới trả lời.
“Thôi được rồi. Nói qua radio không tiện, để hôm khác tôi qua tìm anh.” Giọng phi công KLM nghe đã nhẹ nhõm hơn rất nhiều.
Vì sự cố này, Phương Hạo giao ca bị muộn hơn một tiếng đồng hồ. Tuần này anh trực liên tiếp mấy ca chiều tối, thi thoảng đột nhiên chuyển sang ca sáng thật sự không sao quen nổi. Anh dọn dẹp mặt bàn, tính sẽ hỏi han Vương Triển Bác mấy câu xem cậu chàng đã học được gì rồi chuẩn bị về nhà.
Đúng lúc ấy, Phương Hạo chợt nhớ tới vụ tranh chấp giữa CA1332 và anh, bèn hỏi Vương Triển Bác: “Triển Bác, em hiển thị tài liệu chuyến bay Air China 1332 vừa nãy đi.”
Vương Triển Bác cũng có ấn tượng: “Quảng Châu tới Bắc Kinh ấy ạ?” Nói rồi cậu ta mày mò trên máy tính một lúc, sau đó hiển thị thông tin – Ngày xưa những hồ sơ dữ liệu này đều dùng bản giấy cứng, hiện tại đã thực hiện điện tử hóa để quản lý rồi.
Phương Hạo lại gần màn hình nhìn thử, lập tức hiểu ra vì sao anh lại cảm thấy giọng người kia quen tai.
Trên bảng thông tin tổ bay viết: CA1332, Bạch Vân Quảng Châu — Đại Hưng Bắc Kinh; Từ Hành Xuyên, Trần Gia Dư.
Vương Triển Bác đương nhiên cũng biết Trần Gia Dư, lập tức kêu lên: “Woah, người nổi tiếng nha. Thầy ơi, có phải anh đắc tội anh ta rồi không? Anh ta sẽ không khiếu nại chúng ta chứ?”
Phương Hạo cười lạnh: “Không đâu. Còn chưa rõ là ai đắc tội ai mà.” Sau đó anh vỗ vai cậu học trò: “Được rồi, đừng xem nữa, tan ca thôi.”
Anh không quen Trần Gia Dư nhưng anh biết Lư Yên và Trần Gia Dư có quan hệ rất thân thiết, vừa là bạn thân từ nhỏ vừa là bạn học. Trong ngành hàng không dân dụng, chỉ cần quen biết cơ bản thì đã có thể coi là bạn bè rồi, huống chi hai người họ còn đều là sinh viên tốt nghiệp Đại học hàng không. Lư Yên và Trần Gia Dư học cùng một khóa, trên anh mấy khóa.
Hồi còn đi học lẫn sau này khi làm việc tại sân bay Thủ Đô, sân bay Đại Hưng, anh đều có thể coi như đã từng thấy mặt Trần Gia Dư. Thêm vào đó là đủ loại tiết mục giải trí, chương trình phỏng vấn, bản tin báo cáo ngập mạng Internet, có ai mà không biết Trần Gia Dư là siêu sao của hãng Air China, thậm chí là của cả ngành hàng không dân dụng này. Anh nghe giọng anh ta tới phát ngán rồi.
Phải tầm nửa tiếng sau, Từ Hành Xuyên mới điều khiển chiếc 737 lăn vào vị trí đỗ tàu bay.
Sau khi tiễn tất cả hành khách rời tàu, cậu ta thấy tâm trạng Trần Gia Dư không được vui vẻ, bèn bảo anh để mình cậu ta ở lại sắp xếp giấy tờ hồ sơ là được rồi. Thế nhưng Trần Gia Dư lại xua tay nói không sao. Lúc đứng lên, anh có lướt qua Dương Phi Phi, hỏi cô: “Vừa nãy làm sao thế?”
Giọng anh trầm trầm, nghe rất dịu dàng.
Dương Phi Phi được quan tâm mà ngỡ ngàng. Cô thật sự không ngờ Trần Gia Dư vẫn còn nhờ chuyện lúc khởi hành, vội trả lời: “À. Có hành khách yêu cầu nước nóng nhưng sau đó lại chê là nóng quá, kêu em thêm đá, cộng thêm việc chuyến bay bị delay, chuyện này chuyện kia khiến vị khách đấy mất kiên nhẫn nên bắt đầu nổi cáu. Không có gì đâu ạ, chị Huyên đã giúp em xử lý ổn thỏa cả rồi. Cảm ơn anh Gia đã quan tâm.” Lời thốt ra khỏi miệng rồi cô mới ý thức được mình gọi sai, đáng nhẽ phải gọi là cơ trưởng Trần.
“Không phải… Cảm ơn cơ trưởng Trần ạ.” Cô nàng hơi xấu hổ.
Trần Gia Dư mỉm cười, không để bụng: “Ừm, không sao là tốt rồi.”
Hết việc này tới việc khác làm Dương Phi Phi quên xin chụp ảnh chung. Song, tuy không có ảnh chụp nhưng cô được nam thần chủ động an ủi, như vậy còn mãn nguyện hơn chụp ảnh chung ấy chứ.
Thời điểm Trần Gia Dư xuống khỏi tàu bay, ánh chiều tà nhuốm rực màu trời. Anh ngước đầu nhìn lên, tòa tháp lẻ loi của sân bay Đại Hưng nằm cách đó không xa.
“Điện thoại trực ban của bọn tôi là 12349, hoan nghênh tới khiếu nại bất cứ lúc nào….”
Trong đầu anh lại vang lên giọng nói trên tần số Tiếp cận ấy. Anh thật sự cân nhắc chuyện gọi điện khiếu nại người kia, nhưng rồi tự lắc đầu với bản thân — Tuy có chút chưa được thỏa đáng nhưng đối phương cũng không làm sai gì, hiển nhiên chưa tới mức để khiếu nại. Anh lười bỏ công đi sắp xếp băng ghi âm rồi nộp một đống bản khai, báo cáo.
Chắc hẳn đối phương cũng nắm thóp anh ở điểm này, biết anh sẽ không thật sự đi khiếu nại nên mới dám ngang ngược như vậy, trực tiếp chặn miệng anh bằng “không hài lòng thì mời khiếu nại”. Trần Gia Dư nghĩ tới đây là lại bực bội. Nhịp tim được rèn luyện sau bao năm cất, hạ cánh vốn rất ổn định, nay lại có xu hướng tăng tốc.
Anh lấy điện thoại ra tính nhắn tin cho Lư Yên nhưng lại thấy đã có người nhắc tới chuyện này trong nhóm Wechat rồi. Đây là nhóm chat của các cơ trưởng và cơ phó có địa chỉ thường trú tại Bắc Kinh. Ban đầu bên Air China chiếm số đông, sau này anh thêm tôi, tôi thêm anh ta, thành ra thêm vào nhóm rất nhiều phi công của những hãng khác nữa.
Một vị cơ trưởng của hãng Đông Phương nhắn tin trước:「Vừa rồi có phải có sự cố gì không? Tiếp cận dẫn tôi lượn cũng phải tám vòng đấy.」
Trong nhóm có người rõ sự tình bèn giải thích là KLM bị nổ lốp.
Người không biết chuyện bèn hóng hớt:「Có phải cái cậu phi công người Hoa của KLM không? Cái cậu rất đẹp trai ấy? Thấy bảo hôm nay là chuyến bay cơ trưởng đầu tiên của cậu ta.」
Mọi người ồn ào phụ họa kêu xui thật đấy. Tuy nổ lốp không phải tình huống khẩn nguy nguy hiểm nhất – trong nhóm không thiếu những cơ trưởng dày dặn kinh nghiệm như Trần Gia Dư, bay hơn chục năm thì sự cố máy nào cũng đều trải qua cả rồi – nhưng tình huống như này quả thực có thể khiến một phi công trẻ phải toát mồ hôi.
Sự tình coi như đã được làm rõ nhưng Trần Gia Dư vẫn chưa nguôi cơn tức. Bình thường, những lúc tranh vị trí, bọn họ cũng sẽ lời qua tiếng lại với bên không lưu. Ai ai cũng muốn bay trước hạ trước, những lúc nóng ruột, tâm trạng đều sẽ cáu kỉnh. Thế nhưng nói thẳng mặt như kia quả là không thường thấy. Hơn nữa Trần Gia Dư cũng không phải phi công trẻ bình thường, đương nhiên sẽ trơ mắt để bị bắt nạt được.
Sau đó, có người nghe được vụ tranh chấp giữa hai người bọn họ trên sóng radio nên đã đề nghị: 「Anh Gia khiếu nại đi. Hôm nay bên Tiếp cận có phải uống nhầm thuốc không, chẳng hiểu bị làm sao nữa.」
Một cơ trưởng khác của Air China cũng hùa theo:「Có phải đυ.ng trúng ông kiểm soát viên thực tập nào không?」
Một cơ trưởng khác mà cả tên lẫn ảnh đại diện anh đều không nhận ra, lúc này cũng nhảy ra tag tên anh:「@jiayuchen Anh Gia, hôm nay vốn tính để anh hạ cánh trước. Xin lỗi nhé, người anh em.」
Trần Gia Dư nhấn vào xem trang chủ của anh ta, biết được người này là vị cơ trưởng của bên hãng Thành Đô, trong lòng lập tức sáng tỏ — Quả nhiên, đối phương đã nhận ra anh trên sóng VHF. Cũng không phải lần đầu chuyện như này xảy ra, anh thực ra đã quen rồi, bèn trả lời:「Đã nhận tấm lòng」, sau đó còn kèm icon chắp tay.
Cơ trưởng của hãng Nam Phương hớn hở:「Thực tập nào dám nói năng như thế. Anh đυ.ng phải sếp Phương bé rồi hả?」
Trần Gia Dư vốn cũng không hay nói chuyện trong nhóm này, lúc này không nhịn được, bèn hỏi:「Ai cơ?」
Cơ trưởng Nam Phương:「Phương Hạo (浩) ấy. Cậu ta quả thật khó xơi. Kiểu người này có tặng quà cũng không lấy lòng nổi.」
(Chữ Hạo ở đây viết sai, đúng phải là 皓)
Trần Gia Dư nhìn cái tên đó, cảm thấy hình như đã nghe thấy ở đâu nhưng cụ thể thì không nhớ rõ.
Như này thì dễ rồi. Trần Gia Dư thoát khỏi khung chat nhóm, nhấn vào hình đại diện của Lư Yên, hỏi cô:「Hôm nay học trò bà trực ca thay bà à?」
Lư Yên bị hỏi mà ngớ người, gửi qua một chiếc icon hình mặt người đầy sọc đen:「Tôi nhận học trò lúc nào cơ?」
Trần Gia Dư:「Phương Hạo (浩) không phải học trò của bà à?」
Người nhạy bén như Lư Yên đầu óc rất nhanh nhạy, chỉ một chút là hiểu đại khái có chuyện gì. Chắc chắn là vì một lý do gì đấy mà lúc điều hành tàu bay của Trần Gia Dư, Phương Hạo đã bắt bên Trần Gia Dư phải chờ rồi. Kiểm soát viên trước giờ luôn là công việc làm dâu trăm họ, tốn công mà chẳng được lợi lộc gì. Dù là kiểm soát viên cấp cao tới đâu đi nữa thì vẫn sẽ có người thấy không hài lòng. Lúc không có chuyện gì thì bọn họ là anh hùng vô danh, một khi xảy ra chuyện thì thường xuyên là người đầu tiên gánh họa. Ở điểm này, dù cô với Trần Gia Dư có quen thân bao nhiêu năm đi chăng nữa thì một người ở vị trí phi công như đối phương sẽ không thể nào hiểu hết được.
Lư Yên nhắn tin cho Trần Gia Dư:「Không, cậu ấy là đồng nghiệp của tôi, bọn tôi ngang hàng.」
Trước lúc tách Đài kiểm soát với Cơ sở tiếp cận đúng là cô có từng hướng dẫn cho Phương Hạo, nhưng anh lên tay nghề rất nhanh, chỉ trong một khoảng thời gian ngắn đã có thể một mình làm phần việc của hai người rồi. Vậy nên trong lòng Lư Yên trước giờ vẫn luôn coi Phương Hạo là đồng nghiệp.
Trần Gia Dư nghĩ thầm: Quả nhiên không phải kiểm soát viên thực tập. Kiểm soát viên thực tập không thể tự tin đến mức đó được. Nói như vậy coi cũng phù hợp.
Lư Yên bổ sung:「Cũng là đàn em của chúng ta đấy. Ông chắc từng gặp rồi.」
Trần Gia Dư nghĩ thầm: Thảo nào nghe tên quen quen.
Lư Yên vẫn chưa nói xong, rất tích cực nhắn thêm một câu:「Là Phương Hạo.」Không phải Hạo trong “mênh mông”, mà là Hạo trong “trăng sáng giữa trời”.
(Không phải “浩” trong “浩瀚”，mà là “皓” trong “皓月当空”)
Nói xong, Lư Yên quay qua nhấn vào tài khoản Wechat của Phương Hạo, hỏi anh:「Hôm nay không có chuyện gì chứ?」
Phương Hạo vừa đi tới chỗ xe ô tô của mình, không khỏi cảm thán thông tin lan truyền nhanh thật. Sau đó anh tính toán thử, xem ra Tần Gia Dư không khiếu nại Đài mà kể tội anh với người quen? Thế nhưng Phương Hạo cũng không muốn giải thích nhiều, chỉ trả lời:「Có vụ nổ lốp nhưng dưới mặt đất đã xử lý ổn thỏa cả rồi, tất cả đều không sao. Chị Yên cứ yên tâm.」
Anh biết Lư Yên là một trong những người hiểu rõ nhất về năng lực cũng như trạng thái khi làm việc của anh, cô sẽ không nghĩ nhiều.- Chú thích:
[1] Cách phát âm trong liên lạc không lưu: Các số và chữ cái trong liên lạc không lưu được quy định cách phát âm riêng biệt theo quy định của ICAO (Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế). Đa phần các nước đều tuân thủ theo cách phát âm tiếng Anh, Trung Quốc ngoài cách phát âm tiếng Anh thì có quy định riêng về cách phát âm con số trong tiếng Trung (Việt Nam mình quy định theo cách phát âm tiếng Anh)
Ví dụ: Air China 1375, khi đọc lên:– Tiếng Anh sẽ là “Air China Wun Tree SEV-en FIFE”
– Tiếng Trung sẽ là “国航 幺三拐五”: “Quốc Hàng yêu tam quải ngũ”
(Chỉ danh (Callsign) bên Trung cũng có quy định cách gọi riêng nhé, chủ yếu là các hãng bay nội địa của Trung)
[2] Vụ việc Air France được nhắc tới trong chương: Ngày 25/7/2000, máy bay Concorde của hãng Air France thực hiện chuyến bay mang số hiệu 4590 đến New York bị rơi không lâu sau khi cất cánh từ sân bay Charles de Gaulle, Paris, khiến tất cả 109 người trên máy bay bao gồm 100 hành khách và 9 thành viên phi hành đoàn thiệt mạng.
Báo cáo chính thức cho biết máy bay đã đâm phải một mảnh kim loại rơi từ một chiếc phi cơ của hãng Continental Airlines, Mỹ. Thanh kim loại dài 43cm (17in) đã rớt từ vỏ động cơ của một chiếc máy bay DC-10, cất cánh trước đó dẫn đến một trong những chiếc lốp của máy bay đã bị nổ, khiến mảnh vỡ văng ra và làm vỡ một bình chứa nhiên liệu. Xăng rò rỉ sau đó đã bốc cháy và gây ra thảm họa tồi tệ.