Cô ấy là một trường hợp vô cùng đặc biệt. Cho đến nay tôi vẫn không nghĩ nên gọi đó là bệnh án, bởi tình trạng của cô ấy đặc biệt tới nỗi tôi chưa từng nghe qua. Có thể đó là hiện tượng quay về với tổ tiên, hoặc hiện tượng tiến hóa, tôi không xác định được, thậm chí phải hai năm sau khi tiếp xúc với cô ấy, tôi mới có thêm thông tin để hiểu biết sâu hơn về nguyên nhân căn bệnh (có lẽ vậy, tôi không chắc chắn).
Từ lúc tôi đẩy cửa bước vào, ngồi xuống, đến khi lấy bút ghi âm ra, bày ngay ngắn bút, vở lên bàn, rồi ngẩng đầu lên nhìn, cô ấy đều chăm chú quan sát tôi.
Cô ấy là một thiếu nữ 19 tuổi xinh đẹp, có vẻ cởi mở, ngây thơ, tóc dài thẳng xõa vai, miệng hé mở, nhìn tôi đầy hiếu kỳ. Dung mạo cùng biểu cảm ấy thật sự dễ thương đến mê lòng.
Sau khi bật nút ghi âm, tôi phát hiện cô ấy vẫn đang nhìn tôi chằm chằm, tôi có chút ngại ngùng.
Tôi: “Ờ... Xin chào.”
Cô ấy sững lại một lúc, rồi giật mình: “Xin chào.” Sau đó tiếp tục quan sát tỉ mỉ tôi đầy hứng thú.
Tôi đỏ mặt: “Cô... Trên mặt tôi có gì à?”
Cô ấy vẫn nhìn tôi: “A? Gì cơ?”
Tôi: “Tôi có chỗ nào chưa sửa soạn cẩn thận hay trên mặt tôi dính gì à?”
Cô ấy cẩn thận nhìn tôi một lượt rồi mới khẳng định: “Không, mặt anh không dính gì cả.”
Tôi: “Vậy vẻ mặt của cô... cứ nhìn tôi mãi vậy là sao?”
Cô ấy cười thành tiếng: “Thật thú vị, lần đầu tiên tôi thấy một con nhện biết nói chuyện! Ha ha ha!”
Tôi ngạc nhiên: “Tôi là con nhện?”
Lúc này tâm trí cô ấy mới hoàn toàn quay lại, không hề giấu diếm sự ngạc nhiên của mình: “Đúng vậy.”
Tôi: “Cô muốn nói là, trông tôi rất giống con nhện?”
Cô: “Không, anh chính là con nhện.”
Tôi sững sờ, cúi xuống đọc lại những miêu tả tình trạng bệnh của cô ấy, không hề thấy viết có dấu hiệu ngớ ngẩn, chỉ nói cô ấy rất hay tưởng tượng.
Cô: “Xin lỗi, tôi không có ác ý, chỉ là lần đầu tôi nhìn thấy nhện. Nói thật anh vừa bước vào đã khiến tôi giật mình, có chút sợ hãi, nhưng khi anh đóng cửa lại tôi không còn cảm thấy sợ nữa. Trông anh rất giống trong phim hoạt hình, bao nhiêu cái tay xếp ngay ngắn, lúc bầy bút, giấy cực kỳ dễ thương! Ha ha ha ha!” Cô ấy cười không giống người đang trong trạng thái bệnh, mà do thật sự không kìm được.
Tôi: “Trong mắt cô tôi là con nhện sao?”
Cô: “Ừm, nhưng tôi không hề có ý khinh miệt, cũng không phải cố tình đâu. Tôi biết mọi người nghĩ tôi bị bệnh, nhưng tôi cảm thấy tôi không hề bị bệnh.” Cô ấy dừng lại một lúc, nén tiếng cười rồi tiếp tục: “Mấy năm trước tôi mới biết chỉ có mình tôi như thế này, tôi cứ nghĩ mọi người đều vậy cơ.”
Tôi: “Cô như thế nào cơ?”
Cô: “Tôi có thể nhìn mọi người thành động vật.”
Tôi: “Với ai cũng vậy?”
Cô: “Ừm.”
Tôi: “Đều là nhện à?”
Cô: “Không, không giống nhau. Đủ các loại động vật.”
Tôi: “Cô có thể kể xem có những loại động vật nào không?”
Cô: “Động vật gì cũng có. Động vật lớn cũng có, động vật nhỏ cũng có. Côn trùng không nhiều, nhện thì đây là lần đầu tiên tôi thấy, rất thú vị, vì vậy vừa rồi tôi mới cười ngớ ngẩn mãi như vậy, anh đừng để bụng nhé.”
Đối diện với một cô gái xinh đẹp, làm sao tôi để bụng được. Muốn để bụng phải để bụng người khác, ví dụ như lãnh đạo viện chúng tôi chẳng hạn.
Tôi: “Tôi không để bụng đâu, nhưng tôi muốn nghe cô kể cụ thể hơn.”
Cuối cùng cô ấy cũng bình tĩnh lại: “Tôi biết mọi người đều không thể lý giải và cho rằng tôi bị bệnh, nhưng tôi không sợ, cùng lắm tôi bảo mọi người tôi không thấy người ta là động vật nữa, vậy là được rồi. Tôi thấy anh không hề có ác ý, nên tôi sẽ kể cho anh nghe. Từ khi còn nhỏ, chính xác là từ lúc biết ghi nhớ đến giờ tôi đã vậy rồi. Khi tôi nhìn người khác sẽ có hai kiểu, nếu tôi nhìn mơ hồ sẽ thấy họ là động vật, nếu tôi nhìn tử tế thì mới là người. Anh biết kiểu nhìn mơ hồ chứ? Kiểu nhìn như ngây ra, trước mắt có chút cảm giác hư ảnh...”
Tôi: “Nhìn mơ hồ? Nghĩa là sao? Ý cô là trạng thái giãn đồng tử phải không?”
Cô: “Giãn đồng tử? Có lẽ vậy, tôi không rõ cách nói của các anh, nói chung là kiểu nhìn mơ hồ. Vì từ nhỏ đã vậy nên tôi không cảm thấy có gì đáng sợ, tuy nhiên cũng gây ra không ít phiền phức. Ở trường tiểu học chúng tôi có một giáo viên, mỗi lần nhìn mơ hồ sẽ trở thành con tinh tinh khổng lồ lỗ mũi hếch! Ha ha ha ha, lúc lên lớp thầy ấy cứ gãi gãi gáy nhìn buồn cười lắm, mà thầy ấy lại thích gãi như vậy, ha ha ha! Tôi cứ cười là thầy giáo không vui. Lúc đó còn bé, cũng không biết giải thích rõ ràng, bạn bè hỏi tôi vì sao lại cười, tôi nói con tinh tinh khổng lồ đứng gãi gáy nhìn hài quá, từ đó các bạn đều lén gọi thầy là đại tinh tinh, về sau thầy biết được, gọi bố tôi đến trường, mắng tôi một trận. Trên đường về nhà tôi kể cho bố nghe mọi việc, còn bắt chước lại hành động của thầy, bố tôi cười đến rung cả người, nhưng lại dặn tôi không được đặt biệt danh cho thầy, cần phải tôn trọng giáo viên...”
Cô ấy hưng phấn kể thêm vài câu chuyện nữa thời tiểu học, vừa nói vừa cười, tôi đành ngắt lời trò tự giải trí của cô ấy: “Đợi chút, vậy có lúc nào cô không thấy người khác là động vật không? Chỉ là người thôi ấy?”
Cô: “Không có, đều là động vật! Ha ha ha ha!”
Tôi: “Thế bố mẹ cô là động vật gì?”
Cô: “Mẹ tôi là mèo, lúc mẹ tôi cáu giận bố tôi lông đằng sau lưng dựng hết lên, cả tai nữa, nhìn hung dữ lắm. Bố tôi thì là một loại cá rất to, tôi không biết đó là cá gì, chỉ biết sống ở biển, rất to, vây to, miệng to, không có răng... à, không phải không có răng, bố tôi có răng, ý tôi là lúc bố tôi trở thành động vật thì không có răng. Rất to. Không đúng, cũng không phải to lắm... Nói chung giống loài cá chuyên ăn cá bé và các sinh vật phù du tôi từng thấy trên kênh Thế giới động vật và ở thuỷ cung.”
Biểu hiện của cô ấy tuyệt đối không phải kiểu hưng phấn bệnh lý mà là hưng phấn tự nhiên, rất thành thật, đến nỗi tôi bắt đầu hoài nghi có phải khả năng nghe của mình có vấn đề.
Tôi: “Vậy cô là động vật gì?”
Cô: “Tôi là chuột chũi!”
Tôi: “Chuột chũi? Là con trong phim Mole comes to town*?”
*Phim hoạt hình về chú chuột chũi tên Mole, ra mắt khán giả năm 1982.
Cô: “Không không không, là con chuột chũi thật ý. Mắt rất bé, lại thường xuyên lim dim, toàn thân lông vàng ngắn ngắn, mũi ướt nhẹp màu hồng, chân tay đều hồng hồng, móng thì như cái xẻng...đây là điều tôi không thích nhất.”
Tôi: “Cô soi gương là thấy à?”
Cô: “Ừm, nhìn trực tiếp cũng thấy. Tôi mà tự nhìn tay tôi thì không thể nhìn mơ hồ được, tôi không thích, nếu không có móng mà chỉ là tay hồng hồng thôi thì tốt quá...” Cô ấy cúi xuống nhìn tay mình, mặt đầy nuối tiếc.
Tôi nắm chặt bút không biết nên viết gì, đành hỏi tiếp: “Có bao giờ cô nhìn người khác nhưng không thành động vật không? Một khoảnh khắc nào đó chẳng hạn?”
Cô ấy cẩn thận suy nghĩ: “Ừm... không có, đúng thật là không có... Đúng rồi! Có! Khi tôi nhìn ảnh, xem tivi, xem phim thì đếu là người, tôi cũng không biết vì sao.”
Tôi cảm thấy khó lý giải, cô ấy trông rất bình thường, không có chút biểu hiện bệnh lý nào, không vội vàng gấp gáp cũng không cố chấp hoang tưởng, tính tình vui vẻ hoà đồng, không kích động vô cớ, nhưng những điều cô ấy nói thì không thể tin được. Tôi quyết định bắt tay tìm hiểu từ chính bản thân mình.
Tôi: “Cô thấy tôi là một con nhện như thế nào?”
Cô: “Tôi chỉ mới nhìn thấy mỗi loại như anh, để tôi xem.” Nói xong cô ấy dựa lưng vào ghế bắt đầu mơ hồ nhìn tôi.
Tôi quan sát, đúng là cô ấy đã thả lỏng cơ mắt và giãn đồng tử.
Cô: “Anh... trên người có vằn, nhưng đều là những đường thẳng, giống như vẽ lên vậy... các tay của anh... không đúng, là chân, rất dài, có điều không có lông như những con nhện thật... anh giống như bằng nhựa ý.”
Tôi không biết nói gì nữa.
Cô: “Ừm, lúc anh vừa cúi đầu nhìn tờ giấy trong tay, tôi mơ hồ thấy như anh đang kết tơ... Mắt anh rất sáng, như bóng đèn ý, còn có thể phản quang, mồm không có răng to... hai hàm to như của con châu chấu...”
Tôi cảm thấy có chút ghê tởm liền cất lời: “Thôi được rồi, đừng nhìn nữa, tôi cảm thấy mình đáng sợ quá.” Tôi cúi đầu xem kỹ bản ghi chép miêu tả về cô ấy.
Cô: “Anh lại đang giăng tơ rồi!”
Tôi ngẩng lên: “Tơ như thế nào?”
Cô ấy dừng trạng thái mơ hồ, cẩn thận suy nghĩ lại: “Ừm... đầu tiên không biết kéo từ đâu ra một sợi tơ, sau đó quấn trên chân trước, rồi lại kéo ra một sợi, lại quấn lên chân trước, xếp rất ngay ngắn...”
Tôi: “Rất nhanh à?”
Cô: “Không, lúc nhanh lúc chậm.”
Tôi chợt nhận ra, đó là lúc tôi cúi đầu sắp xếp lại suy nghĩ của bản thân.
Tôi: “Cô lại nhìn mơ hồ xem, nếu tôi kết tơ thì nói nhé.”
Tôi đoán cô ấy nhìn thấy tôi đang giăng tơ khi tôi suy nghĩ...
Cô: “Lại đang giăng tơ rồi!”
Tôi không xem tư liệu hay viết gì, chỉ đang suy nghĩ.
Tôi: “Có lẽ tôi đã hiểu chút ít về tình trạng của cô rồi. Cô có từng nhìn thấy loài động vật nào rất kỳ lạ không?”
Cô: “Không, đều là loài tôi biết, tuy có những loài tôi không gọi được tên, còn kỳ lạ thì... đúng là không có.”
Tôi nghĩ cô ấy sở hữu một khả năng cảm nhận đặc biệt, mạnh mẽ hơn người bình thường, khi cô ấy nhìn con người sẽ trực tiếp phản chiếu thành một loài động vật. Nhưng tôi cần xác định kỹ hơn, bởi chuyện này quá kỳ quặc.
Mấy tuần sau đó, tôi tìm hiểu tập tính của một số loài động vật cũng như tìm hiểu về bố mẹ cô ấy, tuy có chút khác so với tôi nghĩ nhưng không quá nhiều.
“Mẹ mèo” là một người cẩn thận, tỉ mỉ, nhưng ngoại hình luôn khiến người khác có cảm giác cẩu thả; “bố cá” là cá đuối ma, bình thường chậm rãi, nhưng tâm hồn khá trẻ trung, gặp cái gì cũng thấy hiếu kỳ. Còn về “cô chuột chũi”, đúng là khá hình tượng. Nhìn thì rất cởi mở nhưng thực chất lại nhút nhát, nghịch ngợm phá rối linh tinh thì được chứ chuyện lớn chắc chắn không dám làm. Do tò mò nên tôi quyết định để cô ấy gặp mấy người đồng nghiệp của mình, cô ấy đều kể tên các loài động vật có đặc điểm tính cách phù hợp với họ, khiến tôi rất ngạc nhiên.
Cứ nghĩ đến việc thế giới của cô ấy là hổ, ác là, chó, gấu, thỏ, mực, tôi lại cảm thấy ít nhiều có chút ngưỡng mộ.
Về sau tôi không thể nhận định được cô ấy có vấn đề bệnh lý thần kinh gì, mà cũng không thể coi là bệnh lý thần kinh được - hoàn toàn nhờ tính cách cởi mở của cô ấy. Có điều tôi dặn cô ấy không nên kể với bất cứ ai về chuyện này nữa, nó sẽ khiến cô ấy gặp phiền phức không đáng có. Nhưng tôi không cho cô ấy biết tôi rất khao khát có được tài năng đáng kinh ngạc đó như thế nào.
Khoảng hai năm sau, một người bạn học y nói với tôi về một cơ quan sinh học: cơ quan phát hiện mùi (cơ quan Jacobson hay Vomeronasal, vomeronasal organ), rất nhiều loài động vật đều có cơ quan này. Đó là cơ quan cảm giác nhận biết đặc biệt, động vật nhờ cơ quan này để thu thập các vật chất hoá học tồn lưu trong không khí, từ đó phán đoán giới tính của đối phương, lường trước nguy hiểm, thậm chí dùng để săn bắt động vật khác. Đây chính là giác quan thứ sáu của nhiều loài động vật mà chúng ta hay nhắc tới. Loài người tuy vẫn còn cơ quan này nhưng đã bị thoái hoá cao độ. Lúc đó tôi lập tức nhớ tới miêu tả của cô ấy về chính bản thân mình: chuột chũi - xúc giác luôn mạnh hơn thị giác. Có lẽ cơ quan phát hiện mùi của cô ấy đặc biệt phát triển. Tất nhiên đó chỉ là suy đoán của tôi. Có điều, nói một câu hơi vô trách nhiệm thì: Có những lúc mắt thấy nhưng chưa chắc đã là sự thật.