Chứng Đạo Ca
Anh thấy chăng!
Tuyệt học vô vi nhàn Đạo Nhân
Chẳng trừ vọng tưởng chẳng cầu chân
Vô minh thật tính tức Phật tính
Huyễn hóa không thân tức Pháp thân
Pháp thân giác liễu chẳng một vật
Bổn nguyên tự tính thiên chân Phật
Mây trôi năm uẩn không đến đi
Bọt nước ba độc chìm hư nổi
Chứng thật tướng vô nhân pháp
Diệt nghiệp Vô Gián chỉ một niệm
Nếu ta nói dối lừa chúng sinh
Tự chuốc rút lưỡi trần sa kiếp
Đốn giác liễu Như Lai thiền
Sáu Độ vạn hạnh thể trung viên
Khi mộng thấy rõ có sáu đường
Giác rồi rỗng không vô Đại Thiên
Không tội phúc không tổn ích
Trong tính tịch diệt chớ hỏi tìm
Xưa nay gương bụi chưa hề lau
Hôm nay ta cần giải phân tích
Ai vô niệm? Ai vô sinh?
Nếu thật vô sinh chẳng gì sinh
Gọi người gỗ đến hỏi lý trên
Siêng tu Phật Đạo sớm muộn thành
Buông bốn đại chớ nắm giữ
Ăn uống tùy duyên tính tịch diệt
Các hành vô thường hết thảy không
Chính là Như Lai đại viên giác
Những lời ấy hiển Chân Thừa
Ai không đồng ý hãy cứ hỏi
Chỉ thẳng căn nguyên Phật sở ấn
Vạch lá tìm cành ta chẳng thể
Như ý châu người không biết
Rằng có thể được Như Lai tạng
Sáu loại thần thông không chẳng không
Minh châu sáng ngời sắc phi sắc
Tịnh Năm Nhãn đắc Năm Lực
Tu chứng bằng không khó suy lường
Hình dáng trong gương thấy đâu khó
Nhưng trăng dưới nước sao múc đây?
Thường độc hành thường độc bộ
Ai chứng cùng dạo cảnh tịch diệt
Giai điệu cổ xưa tiếng thanh cao
Dáng gầy trực tâm ai thèm ngắm
Đệ tử Phật miệng xưng bần
Đích thật thân nghèo Đạo chẳng bần
Bởi nghèo thân luôn mặc áo vá
Còn Đạo tâm ẩn vô giá trân
Vô giá trân dùng vô tận
Lợi vật ứng cơ chẳng keo tiếc
Ba Thân Bốn Trí thể viên dung
Tám Giải Sáu Thông tâm địa ấn
Thượng nghe một hiểu tất cả
Trung hạ học nhiều nghi cũng lắm
Chỉ cần rũ bỏ quần áo dơ
Sao phải rêu rao khoe tinh tấn?
Kệ ai mắng mặc ai chê
Cầm lửa đốt trời tự chuốc khổ
Ta nghe giống như uống cam lộ
Tiêu tan vào thẳng chẳng nghĩ bàn
Quán lời ác là công đức
Tức sẽ trở thành Thiện Tri Thức
Chớ vì chê trách khởi oán hờn
Sao hiện vô sinh từ nhẫn lực?
Tông cũng thông thuyết cũng thông
Định tuệ viên minh chẳng trệ không
Chẳng riêng ta nay một mình hiểu
Hằng sa chư Phật thể tính đồng
Sư tử hống thuyết vô úy
Trăm thú nghe xong xé óc não
Voi chạy bôn ba mất dáng uy
Trời rồng lặng ngóng sinh hoan hỷ
Qua sông biển trèo non suối
Tầm sư vấn Đạo vì tham thiền
Từ lúc biết được Tào Khê lộ
Mới rõ sinh tử chẳng liên quan
Đi cũng thiền ngồi cũng thiền
Nói im động tĩnh thân an nhiên
Dẫu gặp gươm đao vẫn thản thản
Dẫu bị thuốc độc cũng nhàn nhàn
Thầy tôi xưa thấy Nhiên Đăng Phật
Nhiều kiếp từng làm Nhẫn Nhục Tiên
Bao lần sinh? Bao lần tử?
Sinh tử dằng dặc vô định chỉ
Từ khi đốn ngộ liễu vô sinh
Vinh nhục hà tất phải buồn vui?
Vào rừng sâu trú tĩnh mịch
Ẩn dật non cao dưới cội tùng
Nhàn nhã tĩnh tọa dã Tăng gia
Tĩnh mịch an cư thật tiêu dao
Giác liền hiểu chẳng thi công
Tất cả hữu vi pháp bất đồng
Trụ tướng bố thí sinh thiên phúc
Ví như giương tên bắn hư không
Khi lực hết tên rơi xuống
Chuốc lấy đời sau không như ý
Chẳng bằng vô vi Thật Tướng Môn
Một bước vào thẳng Như Lai Địa
Chỉ lấy gốc lo chi ngọn
Như tịnh lưu ly chứa bảo nguyệt
Khi nào hiểu thấu như ý châu
Tự lợi lợi tha mãi chẳng kiệt
Sông trăng chiếu tùng gió thổi
Đêm dài thanh vắng phải làm gì?
Phật tính giới báu tâm địa ấn
Mây hơi sương khói khoác làm y
Bát phục rồng trượng hàng hổ
Hai khoen móc vàng kêu leng keng
Đâu phải Pháp khí không tung tích
Như Lai tích trượng đích thân truyền
Chẳng cầu chân chẳng đoạn vọng
Biết rõ hai pháp: không, vô tướng
Vô tướng vô không vô bất không
Tức là Như Lai chân thật tướng
Gương tâm sáng soi vô ngại
Oánh triệt thăm thẳm trùm Pháp Giới
Muôn hình vạn vẻ hiện ở trong
Minh châu sáng ngời chẳng trong ngoài
Rơi vào không bát nhân quả
Lỗ mãng phóng đãng chiêu ương họa
Bỏ có chấp không bệnh cũng thế
Vì để thoát chìm chui vào lửa
Buông vọng tâm giữ chân lý
Buông giữ cái tâm thành xảo ngụy
Học nhân chẳng hiểu dụng tu hành
Chân thành nhận giặc làm con quý
Hao Pháp tài diệt công đức
Tất cả đều do tâm ý thức
Bởi vậy thiền môn đoạn trừ tâm
Vào thẳng vô sinh tri kiến lực
Đại trượng phu cầm kiếm tuệ
Diệu tuệ nhọn bén kim cang lóe
Không chỉ tồi phá ngoại đạo tâm
Sớm làm thiên ma sợ khϊếp đảm
Nổi sấm Pháp đánh trống Pháp
Kéo mây từ bi rưới cam lộ
Long tượng dẫm bước thấm vô biên
Ba thừa năm tính đều tỉnh ngộ
Ở vùng núi Tuyết mọc cỏ mượt
Bơ nguyên tinh chế ta thường nếm
Một tính viên thông tất cả tính
Một pháp bao gồm tất cả pháp
Một trăng hiện khắp tất cả nước
Trăng trong bao nước một trăng soi
Chư Phật Pháp thân vào tính ta
Tính ta cùng hợp Như Lai tính
Một Địa đầy đủ hết thảy Địa
Phi sắc phi tâm phi hành nghiệp
Khảy tay viên thành tám vạn môn
Ba vô số kiếp, một niệm diệt
Không số hay lời có thể tả
Liên quan gì đến linh giác ta?
Chẳng thể chê chẳng thể khen
Thể như hư không vô biên tế
Không rời tại xứ thường trạm nhiên
Dẫu muốn tìm nó chẳng thấy đâu
Giữ không được buông chẳng được
Trong chẳng thể được, được cái gì?
Im khi nói nói khi im
Mở cửa đại thí không khóa kín
Có người hỏi tôi giải tông gì?
Xin nói là sức đại diệu tuệ
Hoặc đúng hoặc sai người chẳng rõ
Nghịch hành thuận hành trời còn khó
Ta sớm đã từng nhiều kiếp tu
Chẳng phải nhàn rỗi dối gạt nhau
Dựng Pháp tràng lập tông chỉ
Phật sắc rành rành ở Tào Khê
Ngài Đại Ẩm Quang thủ truyền đăng
Hai mươi tám đời ở Thiên Trúc
Pháp đông lưu vào đất này
Tôn giả Giác Pháp là sơ tổ
Sáu đời truyền y thiên hạ hay
Hậu nhân đắc Đạo sao đếm kể?
Chân bất lập vọng bổn không
Dẹp hữu lẫn vô chẳng không không
Hai mươi không môn vốn đừng chấp
Nhất tính Như Lai thể tự đồng
Tâm là gốc pháp là trần
Cả hai tựa như vết trên gương
Vết dơ trừ sạch sáng hiện dần
Quên tâm lẫn pháp tính là chân
Ôi Mạt Pháp! Ác thời thế!
Chúng sinh phúc bạc khó điều chế
Rời Thánh xa xăm tà kiến thâm
Ma cường Pháp nhược lắm oán hại
Nghe giảng Như Lai đốn giáo môn
Hận không diệt trừ như ngói vụn
Tạo ở tâm thân chịu khổ
Đừng có kêu oan đổ lỗi người
Muốn không chuốc lấy nghiệp vô gián
Chớ báng Như Lai Chính Pháp luân
Rừng hương đàn không tạp thụ
Rậm rạp um tùm sư tử trú
Giữa rừng yên tĩnh một mình dạo
Chim bay thú chạy đều lánh xa
Sư tử con bước theo sau
Ba tuổi đã gầm hống dữ dội
Dẫu cho dã can theo Pháp Vương
Trăm năm yêu quái há mồm to
Viên đốn giáo chẳng tình người
Có nghi do dự cần giải quyết
Không phải sơn Tăng thích nhân ngã
Tu hành sợ rơi hố đoạn thường
Sai chẳng sai đúng chẳng đúng
Sai lệch đường tơ mất nghìn dặm
Đúng tức long nữ vụt thành Phật
Sai tức Thiện Tinh đọa địa ngục
Ta thời niên thiếu tầm học vấn
Cũng từng xem sớ dò Kinh luận
Phân biệt danh tướng chẳng biết dừng
Vào biển đếm cát tự nhọc mình
Đáng bị Như Lai quở trách nặng
Đếm trân bảo người có ích gì?
Từ xưa ngơ ngác hành hư ngụy
Bao năm uổng làm phong trần khách
Chủng tính tà hiểu biết sai
Chẳng đạt Như Lai viên đốn giáo
Nhị Thừa tinh tấn thiếu Đạo tâm
Ngoại đạo thông minh không trí tuệ
Cũng ngu si cũng thơ dại
Lầm nắm tay không, sinh thật giải
Ngón tay chấp trăng thật uổng công
Sáu căn cảnh hiện hư vọng không
Không thấy một pháp tức Như Lai
Nên được gọi là Quán Tự Tại
Khi hiểu nghiệp chướng vốn là không
Chưa hiểu thì nợ tất phải trả
Đói gặp tiệc vua nào dám ăn
Bệnh gặp y vương tránh sao lành?
Tại dục hành thiền sức tri kiến
Trong lửa sen mọc mãi chẳng hoại
Dũng Thí phạm trọng ngộ vô sinh
Đã sớm thành Phật hiện ở đây
Sư tử hống thuyết vô úy
Than ôi mọi rợ kẻ u mê
Chỉ biết phạm giới chướng Phật Đạo
Chẳng thấy Như Lai khai bí quyết
Có hai Bhikṣu [bíc su] phạm da^ʍ sát
Tôn giả Cận Thủ tăng tội siết
Đại sĩ Tịnh Danh đốn trừ nghi
Ví như nắng gắt tan sương tuyết
Sức giải thoát chẳng nghĩ bàn
Diệu dụng Hằng sa không cùng tận
Bốn sự cúng dường chẳng từ nan
Muôn lượng hoàng kim cũng tiêu hết
Tan xương nát thịt chưa đủ trả
Liễu đạt một câu siêu trăm ức
Pháp trung vương tối thắng cao
Hằng sa Như Lai đều cùng chứng
Tôi nay liễu giải như ý châu
Những ai tín thọ đều tương ứng
Thấy rất rõ không một vật
Cũng không người cũng không Phật
Đại Thiên sa giới như bọt biển
Hết thảy thánh hiền như điện chớp
Dẫu cho vòng sắt quay trên đầu
Định tuệ viên minh mãi chẳng mất
Dẫu trời lạnh trăng chuyển nóng
Chúng ma chẳng thể hoại chân thuyết
Xe voi cao ngất chầm chậm tiến
Ai thấy bọ ngựa cản đường chưa?
Voi lớn không đi lối thỏ con
Đại ngộ chẳng chấp việc nhỏ nhen
Chớ mang ống sáo nhìn bầu trời
Ai nay chưa hiểu ta nói rõ
Chứng Đạo Ca
Trước tác: Đại sư Huyền Giác (665-713)
Dịch sang tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Dịch nghĩa: 19/4/2013 ◊ Cập nhật: 11/7/2021
☸ Cách đọc âm tiếng Phạn
Bhikṣu: bíc su