Mười năm sau
Một làn gió xuân đưa hương hoa hòe bát ngát mười dặm, cái trắng hồng của hoa mận bao trùm lấy toàn thành, kinh đô đang trong thời điểm đẹp nhất của năm chính vào tháng năm kinh thiên kiều diễm.
Hôm nay thời tiết ấm áp, mây nhạt trời cao, trên mặt quan viên cả triều đều mang theo nét hứng khởi nhưng không chỉ vì khí hậu dễ chịu mà còn vì dưới sự khuyên can của rất nhiều quan viên, thiên tử cuối cùng cũng đồng ý mở lại kinh diên.
Kinh diên là một buổi giảng giải kinh sách, luận bàn sử học cho vua, được bắt đầu từ thời Hán nhưng nó vẫn được áp đυ.ng đến thời nay để giảng bài cho thiên tử giúp nhân chủ mở rộng lòng ra cũng như khích lệ tinh thần. Đây là đại sự trong triều. Nếu nhân chủ cần cù thì kinh diên được mở hàng ngày, học vấn không bị bỏ dở giữa chừng.
Song đương kim thánh thượng lại nhiều lần lấy lý thánh thể bất an, nắng nóng rét lạnh để từ chối mở kinh diên, có lúc một năm mở được ba bốn lần đã là hiếm thấy. Triều thần rất bất mãn, liên tục dâng thư khuyên can, cũng mắng Chiêu Vũ đế lười biếng chán học, làm trái với đạo đế. Có lẽ hoàng đế thấy phiền nên cuối cùng cũng đồng ý mở lại kinh diên, nhưng không biết lần này có thể kéo dài được bao lâu.
Lâm triều xong, các quan viên liền dời đến điện Văn Hoa. Mở lại kinh diên ắt phải cử hành một buổi lễ. Hồng Lư Tự* đã sớm chuẩn bị xong xuôi từ lâu, trên đại điện bày đủ văn kiện, không khí nghiêm túc.
*Hồng Lư Tự: là quan hàm được bắt đầu từ thời Đường (vd như: Hình bộ, Lại bộ...)
Trăm quan dưới điện nhỏ giọng nghị luận.
"Quan giảng bài hôm nay là ai? Từng nghe nói chưa?"
"Nghe nói là hai tiểu Hàn Lâm đều đỗ tiến sĩ vào năm ngoái, do Nhan các lão đích thân lựa chọn."
"Một năm rồi Thánh thượng mới mở lại kinh diên, ý nghĩa trọng đại, sao lại chọn hai tiểu Hàn Lâm?"
"Các ngươi không biết thì thôi, Hoàng thượng nói..." Lại bộ thượng thư Lưu Ngạn nghiêng người qua mà thở dài, nhỏ giọng: "Nói rằng... "không muốn nhìn mấy bộ mặt già nua trước kia nữa"."
Chúng quan chỉ có thể cười khổ.
"Yên lặng---" Thái giám hầu vua hắng giọng một cái: "Cung nghênh Thánh thượng ngự điện Văn Hoa."
Trăm quan liền đồng loạt quỳ lạy: "Cung nghênh Thánh thượng."
Giữa đám hầu cận, Chiêu Vũ đế Trần Chiếu đi vào điện Văn Hoa, lão bước dài về phía trước rồi ngồi lên trên đế vị: "Bình thân."
Lúc này các quan viên mới đứng dậy, chỉ thấy Chiêu Vũ đế dùng tay áo che nửa mặt, ngáp một cái.
Đại học sĩ đứng đầu nội các Nhan Tử Liêm bước ra khỏi hàng một bước, chắp tay nói: "Bệ hạ trở lại kinh diên quả thật là hành động anh minh đúng đắn, mang lòng làm gương cho thiên hạ khiến chúng thần rất vui vẻ yên tâm."
Chiêu Vũ đế cười ha ha hai tiếng nhưng trên mặt viết rõ ràng ba chữ không thoải mái: "Lần này ái khanh bỏ qua được cho trẫm chưa?"
Nhan Tử Liêm liền cung kính đáp: "Khí tiết đế vương không thể thiếu việc giảng dạy, giảng dạy không thể thiếu lễ kinh diên. Kinh diên không bỏ một ngày thì thánh học thánh đức thêm được một ngày, không bỏ một tháng thì..."
"Được rồi được rồi." Chiêu Vũ đế không nhịn được mà khoát tay: "Mau bắt đầu đi."
Thái giám hầu cận liền cao giọng nói: "Thỉnh quan giảng hôm nay, Tu Soạn* viện Hàn Lâm– Thẩm Hạc Hiên."
*Tu Soạn: một trong các chức cổ đại Trung Quốc.
Chỉ thấy một nam nhân mảnh khảnh khoác trên mình trang phục giảng kim màu đỏ, hai tay cầm hốt*, trang trọng bước vào. Tuổi hắn chưa tới ba mươi, tuấn tú nho nhã lại thêm mi tâm toát ra cỗ chính khí mờ nhạt, liếc nhìn thôi cũng biết là người thẳng thắn vô tư.
*Hốt: thẻ bằng ngà, bằng ngọc hoặc bằng tre của quan lại khi vào chầu, dùng để ghi việc thời xưa
Người này chính là tân Trạng nguyên năm ngoái, hơn nữa không phải là Trạng nguyên bình thường mà trong ba trăm năm lịch sử mới có một anh tài tuyệt thế thứ hai đứng đầu Tam nguyên (thi Hương, thi Hội, thi Đình).Triều đại nào cũng thúc đẩy khoa cử nhưng trăm ngàn năm qua, có thể trúng Tam nguyên cũng chỉ có mười mấy người.
Làm một tiểu Tu Soạn nho nhỏ, trừ thi đình và lễ Trạng Nguyên ra thì hẳn không có cơ hội để gặp hoàng đế nhưng sắc mặt Thẩm Hạc Hiên vẫn cực kỳ bình tĩnh, cũng không bởi vì mình giảng bài cho đế vương mà thụ sủng nhược kinh, cũng không hoang mang khi được thấy mặt rồng, hắn chỉ đúng mực quỳ xuống hành lễ.
Chiêu Vũ đế hứng thú, nhoài người về phía trước không tính, còn vén ngọc lưu* trước mặt, muốn nhìn kỹ Thẩm Hạc Hiên: "Ái khanh không phải tài năng hiếm thế đỗ Tam nguyên sao?"
*Ngọc lưu: chuỗi ngọc treo ở đằng trước và đằng sau vương miện đế vương.
Thẩm Hạc Hiên chắp tay, trang nghiêm đáp: "Làm quân vương có quyền bất kính?"
Chiêu Vũ đế ngẩn ra, có lẽ lão không ngờ tới một Tu Soạn nho nhỏ lại dám ngay thẳng như vậy, lão không vui buông ngọc lưu xuống cũng chỉnh tư thế ngồi lại ngay ngắn, ánh mắt nhìn Thẩm Hạc Hiên trở nên mất kiên nhẫn.
Triều thần dưới điện liền nhỏ giọng nghị luận, có người khen Thẩm Hạc Hiên dám nói thẳng, không thẹn với lòng người giảng dạy, cũng có kẻ bảo hắn muốn chết, sớm muộn gì cũng gieo họa vào thân.
Thẩm Hạc Hiên nghe được thanh âm huyên náo từ hai bên nhưng mắt hắn lại không chớp dù chỉ là một chút. Có lẽ do chờ lâu mà vẫn không thấy hoàng đế kêu hắn bình thân nên hắn mới nhíu mày một cái, cũng không phải lo lắng chịu phạt mà cảm thấy chuyện hiện tại phát triển không đúng lễ nghi.
Vu Cát lặng lẽ nhìn hoàng đế một cái, Chiêu Vũ đế mới không tình nguyện nói: "Đứng lên đi, giảng đi."
Lúc này Thẩm Hạc Hiên mới đứng dậy đi tới trước án giảng bài. Nếu là quan giảng thân phận tôn quý, hoàng đế phải ban ngồi nhưng một tiểu quan thất phẩm như hắn thì chỉ có thể đứng nói. Tay hắn cầm sách, hôm nay giảng về đạo quân tử : "Ích như hành viễn tất tự nhĩ, ích như đăng cao tất tự ti."
*Nghĩa: Đi đường xa, phải bắt đầu từ chỗ gần; leo núi cao, phải khởi bước từ chỗ thấp.
Hắn giảng lúc trầm lúc bổng, tiếng người như tiếng ngọc, giảng cho vừa hiểu cổ đạo lại vừa liên hệ tới thời nay nhưng cũng không thiếu những nhận xét độc đáo của mình. Trước tài học của hắn, trăm quan đều chịu thua.
Nhưng hiển nhiên Chiêu Vũ đế không hiểu như vậy, lão ngồi trên ghế rồng ngáp liên tục, dù Thẩm Hạc Hiên có nói hay mấy đi nữa thì lão nghe vào cũng chỉ thấy vô vị, khô khan.
Thẩm Hạc Hiên giảng xong, Chiêu Vũ đế liền tán thưởng vài câu cho qua loa có lệ khiến trên mặt hắn lộ ra vẻ thất vọng rồi thi lễ cáo lui.
Thanh âm Vu Cát lại vang vọng trong đại điện: "Thỉnh quan giảng hôm nay, Biên Tu viện Hàn Lâm – Yến Tư Không."
Đại đa số triều thần ở đây chưa từng nghe qua cái tên này liền sinh nghi, người này không đỗ được cả vào tam giáp* , lại còn là Tiến sĩ tân khoa, sao có được vinh dự này?
*Tam giáp: Gồm Trạng Nguyên, Bảng Nhãn, Thám Hoa. Đây đều là tiến sĩ tân khoa.
Phải biết người giảng bài trên kinh diên không phải chức vị quan trọng thì cũng là đầy bụng kinh luân mới được nội các lựa chọn làm thị độc* dự bị cho hoàng đế hoặc thái tử, Thẩm Hạc Hiên đỗ Tam nguyên có cơ hội này còn hợp tình hợp lý, người này có tài đức gì?
*Thị độc: Là quan hàm giảng bài cho đế vương hoặc hoàng tử
Giải thích duy nhất chỉ sợ rằng người này được Nhan Tử Liêm tán thưởng. Dẫu sao thi đình năm ngoái, hoàng thượng cũng không đích thân tới nên để Nhan Tử Liêm làm thay, vì vậy Tiến sĩ năm này đều là môn sinh của lão.
Chốc lát, chỉ thấy một nam nhân cao ráo bước vào, y mặc triều phục đỏ nhạt, hai tay cầm hốt, đi không cẩn trọng như Thẩm Hạc Hiên trái lại có thêm vài phần tiêu sái.
Trăm quan tò mò nghiêng đầu nhìn, ít nhiều có chút giật mình.
Nam nhân kia tuổi chừng hai mươi, dung nhan như ngọc, tuấn mỹ vô cùng, một thân trang phục đỏ nhạt như làm phát sáng làn da trắng nõn của y. Khí chất hút hồn đó là phong thái của một tài tử phong lưu.
Chiêu Vũ đế lại tò mò nhưng nghĩ tới vừa bị Thẩm Hạc Hiên trách tư thế ngồi ngay trước mặt mọi người nên cũng chỉ ho nhẹ một tiếng.
Yến Tư Không quỳ trên đất lạy ba cái rồi cao giọng: "Thần, Yến Tư Không, tham kiến Thánh thượng."
Đây thật ra là lần đầu tiên Yến Tư Không thấy Chiêu Vũ đế. Thi đình lúc trước do Nhan Tử Liêm chủ trì, còn lễ Trạng Nguyên y báo bệnh không đi.
"Ái khanh bình thân."
Yến Tư Không liền đứng dậy.
"Ái khanh, ngẩng đầu lên."
Yến Tư Không vâng lời ngẩng đầu. Y nhìn chân long thiên tử ngồi ngay trên đại điện Kim Loan. Hai mắt lão ta đυ.c ngầu, mặt mũi dốt nát, thân thể ục ịch, dù cho đã mặc hoàng bào khoan thai hoa lệ cũng không giấu được cái ngu dốt cùng hủ bại đập vào mặt kia.
Hai tay cầm hốt trúc của Yến Tư Không thầm nắm chặt, trong mắt y lóe lên tia âm trầm.
Chiêu Vũ đế lại hồn nhiên không cảm giác, lão thở dài: "Ái khanh có dáng vẻ của Phan An a."
Yến Tư Không liền cung kính đáp: "Tạ bệ hạ, vi thần không dám đề cao vẻ bề ngoài."
"Ngươi đỗ tiến sĩ thứ mấy?"
"Bẩm bệ hạ, thứ chín."
"Ái khanh đúng là tài mạo song toàn, đã có hôn phối chưa?"
Nhan Tử Liêm liền dùng sức hắng giọng một cái.
Chiêu Võ bèn bĩu môi: "Được rồi, giảng đi."
Yến Tư Không đi tới trước án giảng bài, y mở quyển sách đã được chuẩn bị ra, cũng nói về "Quân tử đạo bất viễn nhân (đạo quân tử không xa người)" của , y giảng: " "Phạt kha phạt kha, kỳ tắc bất viễn", chấp kha dĩ phạt kha, nghễ nhị thị chi, do dĩ vi viễn."
Bản dịch của cụ Lương Gia Hòa:
«Đẽo cán rìu, có liền bên cán mẫu,
Trông lại nhìn cố đấu cho in.»
Ngắm đi ngắm lại liền liền,
Đẽo lui đẽo tới, mắt xem chưa vừa.
Thanh âm Yến Tư Không chầm chậm, mặc dù không nặng trang nghiêm như Thẩm Hạc Hiên nhưng vẫn là nói có sách mách có chứng, nối liền xưa nay, đôi khi còn thêm một vài lời thú vị, dần dần Chiên Võ đế lại nghe lọt tai.
"Đạo quân tử, hiểu rồi thì trong ngoài như một, ngẩng lên nhìn thiên văn, cúi xuống xét địa lý. Đẽo lui đẽo tới, nghiêm khắc với ai không bằng nghiêm khắc với bản thân. Trung thứ vi đạo bất viễn. Thi chư kỷ nhi bất nguyện, diệc vật thi ư nhân*."
*Bản dịch của cụ Lương Gia Hòa
Theo đạo lý hết lòng hết dạ,
Đối với người tất cả như mình.
Thế là sắp tới tinh thành,
Điều mình thoái thác chớ dành cho ai.
Nói tới đây, y lại kể về một điển cố hài hước chọc cho Chiêu Vũ đế ha ha cười lớn, lão ban cho y ngồi.
Yến Tư Không giảng xong, Chiêu Vũ đế liền tán dương không ngớt: "Ái khanh giảng rất thú vị, ngươi nghe được mấy cái điển cố này ở đâu, có phải thật không?"
Yến Tư Không bèn mỉm cười đáp: "Vi thần bất tài, thích đọc chút tạp văn dã sử để chọc cười cho bệ hạ nhưng nghĩa bài giảng, đạo Khổng Mạnh, vi thần không dám nói sai nửa chữ."
"Ha ha, tốt, nói rất hay." Chiêu Vũ đế chỉ vào Yến Tư Không mà nói với Nhan Tử Liêm: "Nhan ái khanh, người này là học sinh của ngươi hả?"
Nhan Tử Liêm liền khom người đáp: "Chính là học sinh của thần."
"Hôm nay ngươi chọn người này, không tệ."
"Tạ bệ hạ, có thể giúp bệ hạ hứng thú nghe giảng, lão thần rất vui mừng, lão thần ở đây muốn khẩn cầu bệ hạ, khôi phục lại kinh diên...Ba ngày một lần."
Chiêu Vũ đế không thèm nể mặt: "Chuyện này bàn sau đi."
Nhan Tử Liêm cũng không nổi giận, còn muốn nói điều gì nhưng Vu Cát lại nhận được ánh mắt của Chiêu Vũ đế liền cao giọng tuyên bố: "Kinh diên hôm nay đến đây là chấm dứt, ngọ yến đã chuẩn bị xong, mời chư vị đại nhân đến dự tiệc trước."
Yến Tư Không lặng lẽ lui khỏi điện Văn Hoa cùng trăm quan nhưng đi được mấy bước, y lại chợt lặng lẽ quay đầu nhìn tên hoàng đế đang di chuyển kia, ánh mắt sắc bén tựa như lang.
---------------------------------------------------
Được hoàng thượng tán dương ở kinh diên, Yến Tư Không có thể coi đã vang được tiếng tăm lớn, trên đường có không ít quan viên muốn kết giao liền hàn huyên với y mấy câu, y cũng chỉ mỉm cười ứng đối khéo léo, cung kính.
Vị trí ngồi ở ngọ yến dựa theo phẩm cấp. Người tham gia kinh diên ít nhất cũng phải quan tam phẩm tứ phẩm trở lên thế nên ở đây thấp nhất tất nhiên là Yến Tư Không và Thẩm Hạc Hiên.
Hai người ngồi cùng bàn xa thánh vị nhất.
Sau khi ngồi xuống, Yến Tư Không liền chắp tay nói: "Hôm nay Thẩm huynh giảng đã cho tiểu đệ thêm kiến thức mới, quả là được lợi không nhỏ."
Thẩm Hạc Hiên đáp lễ, nhàn nhạt đáp: "Hiền đệ quá khen rồi, hôm nay ngươi giảng dẫn được kinh điển gây hứng thú liên tiếp, vi huynh tự than rằng mình không bằng."
Hai người chỉ khách sáo vài câu lúc mới ngồi vào, còn lại, trong ngọ yến gần như không nói gì nữa.
Yến Tư Không liên tục cười nói nâng rượu với Tả thị lang Lễ bộ còn Thẩm Hạc Hiên thì một mình uống rượu dùng bữa.
Kỳ thực trong lòng Yến Tư Không rất rõ, Thẩm Hạc Hiên coi thường y. Không phải vì đỗ tiến sĩ thứ mấy nên Thẩm Hạc Hiên mới coi thường mà là y thừa dịp làm màu. Y rất hâm mộ Thẩm Hạc Hiên, hâm mộ cái chính phái mà đơn thuần của hắn, cỗ chính khí chưa bị ô nhục đó xông vào chốn quan trường vẩn đυ.c này không biết là may mắn hay bất hạnh.
"Ài, ngươi đã nghe tin thế tử Tĩnh Viễn vương sắp hồi kinh chưa?"
Yến Tư Không liền sửng sốt chợt nghiêng đầu hỏi Dương Việt đang tán gẫu cùng đồng liêu: "Dương đại nhân, ngài vừa nói gì?"
"Chính là "Tiểu Lang Vương" Phong Dã trong tin đồn đó đấy? Người này không tầm thường..."
Yến Tư Không nắm chặt ly rượu, óc dần tê dại.
Phong Dã...
Cái tên xa xôi này tựa như ác mộng dây dưa cả đời y nhưng lại rất rõ ràng.
Chương 2: