Vì sao từ xưa đến nay, các vị đế vương luôn muốn trói buộc nhân dân vào ruộng đất?
3Không chỉ là làm ngu dân để dễ bề cai trị, nguyên nhân mấu chốt còn là thiếu người trồng t2rọt.
Sản xuất lương thực không đủ sẽ gây ra nạn đói chết người.
Thời kỳ mư0ời sáu nước, thương nghiệp rất phát triển, vậy tại sao các quốc vương không hẹn mà cùng ch0èn ép thương nhân?
Còn không phải để thương nhân trở về làm ruộng sao, để họ an ph3ận làm một nông dân!
Khích lệ thương nghiệp phát triển thì sớm muộn cũng sinh ra đại loạn.
Khương Bồng Cơ cười, hỏi ngược lại: “Tại sao Văn Bân lại cảm thấy ruộng đồng sẽ bị bỏ hoang? Giả sử một người trồng ra lương thực có thể cung cấp cho hàng chục nghìn người, một người có thể nhẹ nhàng trồng trọt được mấy trăm nghìn mẫu ruộng. Đến lúc đó, không thiếu người làm ruộng, những người khỏe mạnh đương nhiên muốn tìm đường ra...”
Khương Bồng Cơ nói vậy khiến Hàn Úc như phát cáu.
Nếu không phải đang trong thân phận một tù binh thì anh ta cũng sẽ phẫn nộ dứt áo rời đi.
Một người cung cấp lương thực cho chục nghìn người?
Một người trồng mấy trăm nghìn mẫu ruộng ư?
Tỉnh lại đi, mơ giữa ban ngày chưa dậy à?
Hàn Úc cảm thấy, con nhà quan không chăm chỉ, không phân biệt được ngũ cốc như Hứa Bùi còn thông minh hơn người trước mặt nữa.
Ít nhất Hứa Bùi sẽ không nói ra chuyện còn hoang đường hơn cả chuyện “Sao không ăn cháo thịt bằm*”.
* “Sao không ăn cháo thịt bằm” là một câu xuất phát từ thời Tấn Huệ đế chấp chính, dùng để chỉ sự thiếu hiểu biết về một sự việc. Tương truyền rằng có một năm phát sinh nạn đói, dân chúng không có lương thực ăn nên phải đào rễ cỏ, ăn vỏ cây, dẫn đến việc rất nhiều dân chúng chết đói. Tin tức này nhanh chóng truyền đến hoàng cung, Tấn Huệ đế ngồi trên ngai vàng nghe đại thần bẩm báo xong thì không hiểu lắm. Tấn Huệ đế “lương thiện” rất muốn làm chút gì đó cho con dân của mình, nên sau một hồi vắt óc suy nghĩ thì ông đã tìm được một “phương án giải quyết”: “Nếu dân chúng không có cơm ăn, sao không ăn cháo thịt bằm đi?”
Dường như Khương Bồng Cơ không nhìn thấy sắc mặt xanh mét của Hàn Úc, cô nói: “Ta biết huynh thấy lời ta nói rất hoang đường, nhưng Văn Bân à, đừng bao giờ hạn chế trí tưởng tượng của mình. Huynh thấy đây là chuyện hoang đường nhưng chưa chắc là nó không tồn tại. Thứ ta nói chính là tương lai.”
Hàn Úc cười lạnh, cứng ngắc đổi chủ đề.
“Chuyện thứ hai thì sao?”
“Chuyện thứ hai là người dân, cũng không có gì đáng nói, tóm gọn lại bằng bốn chữ - mở mang dân trí. Huynh cũng biết sách quý gần như bị sĩ tộc lũng đoạn, dân thường muốn đọc sách biết chữ không khác nào mơ mộng hão huyền, trừ phi có cơ hội đặc biệt thì cũng chỉ có khả năng nhận biết một hai chữ, không thể nào đạt được trình độ tài trí hơn người. Nếu có một ngày, tất cả người dân bình thường có thể mua sách, được đến thư viện thì chắc chắn ngày dân trí được mở mang cũng không còn xa.” Khương Bồng Cơ cũng biết học hỏi, “nói xấu” lại Hàn Úc: “Dĩ nhiên, theo như ý của Văn Bân, nếu người người đều đi học, đương nhiên sẽ không ai còn bằng lòng bán mặt cho đất bán lưng cho trời, làm một người nông dân, khi đó ruộng đất sẽ bị bỏ hoang...”
Khóe miệng và chân mày Hàn Úc co rút.
Người trước mặt nói nhiều như vậy không phải để mời gọi anh ta sao?
Đây rốt cuộc là mời gọi hay muốn kết thù oán?
Nói xấu ngay trước mặt anh ta, có ra dáng đại trượng phu không?
Hàn Úc hừ lạnh, từ chối cho ý kiến.
Nhưng với lời giải thích về “người dân” của Khương Bồng Cơ, anh ta không có gì phải lăn tăn suy nghĩ.
Bất kể là mở Kim Lân Các hay thư viện Kim Lân, thậm chí tìm ra phương pháp giáo dục mới, tất cả đều thể hiện thành ý của cô.
Cô dùng hành động để thực hiện lời hứa “mở mang dân trí”, không còn gì để bới móc.
Khương Bồng Cơ tiếp tục nói: “Nhưng đây đúng là lời nói vô cùng can đảm, một khi mở mang dân trí, quốc gia cũng sẽ nghênh đón một lần cải cách toàn diện. Các bậc đế vương từ xưa đến nay luôn nói muốn mở mang dân trí, nhưng thực ra không ai muốn trình độ hiểu biết của nhân dân được nâng cao. Không chỉ là lo người đi học sẽ không làm ruộng nữa, điều họ sợ nhất chính là sau khi mở mang dân trí, lòng dân sẽ không còn an ổn nữa. Vương hầu quân tướng, nào phải trời sinh? Vì sao cứ mặc long phục trên người thì là hoàng đế, còn người khác sinh ra đã làm nông? Một khi có ý nghĩ này trong đầu, sự suy vong của quốc gia cũng chỉ là sớm muộn.”
Hàn Úc nghe xong chấn động, hai mắt trợn tròn, khuôn mặt thể hiện sự khó tin.
Khương Bồng Cơ cười nói: “Nhưng, ta không sợ.”
Hàn Úc thu lại đánh giá lúc trước.
Người có kiến thức như vậy, không thể nào là kẻ lười biếng, không phân biệt được ngũ cốc.
“Người người ai mà chẳng ham mê quyền lợi, nhưng cái quyền lợi này có thật sự mê người đến vậy sao?” Khương Bồng Cơ cười nhạt, vẻ mặt khinh thường: “Thống nhất thiên hạ, ngồi lên ngai vàng, đây là mục tiêu mà ta phải hoàn thành, nhưng lại không phải mục đích cuối cùng của ta... mở mang dân trí chẳng qua chỉ là một phần trong kế hoạch, ta cũng không sợ người dân đến lật đổ vương triều, bởi thời đại lạc hậu không thích hợp vốn nên bị đào thải...”
Lời này của Khương Bồng Cơ khiến Hàn Úc hơi khó hiểu, anh ta hơi mơ hồ.
Nhưng dựa theo ý trên mặt chữ, anh ta miễn cưỡng có thể hiểu được ba phần.
Khương Bồng Cơ nói: “Đó là hai điểm, chúng không thể tách bỏ điểm thứ ba - khoa học kỹ thuật.”
“Khoa học kỹ thuật ư? Đó là cái gì?”
Hàn Úc không hiểu, thời đại này có từ đó sao, chưa nghe bao giờ.
Khương Bồng Cơ chọn những từ ngữ dễ hiểu để Hàn Úc dễ hình dung.
“Nó giống như việc nghiên cứu đến cùng để biết được sự vật nhưng lại có phần không giống nhau.”
Hàn Úc cau mày lắng nghe, bây giờ cũng quên mất việc bới móc tìm lỗi.
“Khoa học kỹ thuật giống như sao sáng trên cả vũ trụ. Thủy lợi trong nông nghiệp cũng có thể coi là khoa học kỹ thuật, tạo nghệ Thiên Công cũng có thể gọi là khoa học kỹ thuật. Đó là sự kết hợp giữa năng lực và lý luận.” Khương Bồng Cơ tiếp tục nói: “Mới vừa nãy ta nói một người làm cung cấp cho hàng chục nghìn người, trồng trọt mấy trăm nghìn mẫu ruộng không phải là chuyện thuận miệng bịa ra, nếu có đủ khoa học kỹ thuật ắt sẽ thực hiện được. Khi ba thứ ruộng đất, người dân, khoa học kỹ thuật đạt tới trình độ mà ta nói, cải cách sẽ được thực hiện, đó mới là thời cơ hoàn mỹ thực hiện ‘pháp’. Quyền hành của quân vương thấp hơn ‘pháp’, càng sợ hãi ‘pháp’, những kẻ dòng dõi quý tộc cũng không phải cao không thể với, người dân cũng có thể dùng ‘pháp’ để xử lý sai lầm của bọn họ. Nhưng đó là tương lai, bây giờ vẫn chưa được.”
Sắc mặt Hàn Úc trắng bệch theo từng lời nói của Khương Bồng Cơ.
Khương Bồng Cơ nói: “Ta biết Văn Bân theo đuổi điều gì, ta có thể hiểu, nhưng Văn Bân à, huynh tự để tay lên ngực hỏi xem, liệu bây giờ có phải là thời cơ tốt để thi hành ‘pháp’ không? Cho dù ta có toàn lực ủng hộ huynh thì những kẻ dòng dõi quý tộc kia cũng sẽ không tha cho huynh. Nếu huynh thất bại, ‘pháp’ của huynh cũng sẽ trở thành một tờ giấy trắng, tựa như ảo ảnh, nhìn thấy được nhưng không thể chạm tới.”
“Đạo” trong lòng mình bị Khương Bồng Cơ bác bỏ, Hàn Úc có phần khó chịu.
Anh ta tức giận nói: “Lan Đình Công ăn nói tài giỏi, cuối cùng lại lừa gạt Úc sao?”
“Pháp” mà Hàn Úc hướng đến và “pháp” của pháp gia không giống nhau, anh ta muốn “pháp” phải công chính vô tư, không có ai được hưởng đặc quyền.
Khương Bồng Cơ đưa tay về phía anh ta, Hàn Úc hơi bối rối.
“Bây giờ huynh không thể thực hiện, nhưng huynh có thể tạo lập nền móng cho nó, đây cũng được coi là một loại truyền thừa.” Khương Bồng Cơ nói: “Tất cả những mong muốn của ta có lẽ cả đời này cũng không thể thấy hết được, bởi vì để thực hiện được nó cần khoảng thời gian rất dài. Nhưng ta có thể truyền lại những chí hướng này cho người đi sau. Cây non có thể nảy mầm không phải là nhờ lá khô của cây già bồi bổ cho đất đai sao? Văn Bân, thời đại này không cách nào chấp nhận lý tưởng của huynh, chỉ cần một chút sơ sẩy... không, phải nói là không có bất kỳ hy vọng nào, huynh đi làm chuyện này, kết quả cuối cùng sẽ là chết không toàn thây.”
Hàn Úc nói: “Nếu có thể chết vì đạo, cuộc đời này sống cũng không uổng.”
“Pháp trong lòng huynh không phải là để giúp cho thiên hạ thái bình sao? Nhưng khi thời cơ chưa đến, huynh làm như vậy sẽ chỉ khiến cho mọi thứ trở nên hỗn loạn, ý nguyện ban đầu của huynh sẽ không còn như ban đầu được nữa.” Khương Bồng Cơ nói: “Pháp là một đạo bác đại tinh thâm. Có lẽ cả đời này của huynh cũng không thể dò xét được hết. Đặt chân xuống đất, từng bước từng bước đi tới chẳng lẽ không tốt hơn sao? Lý tưởng và thực tế vốn không giống nhau...”
Hàn Úc không lên tiếng.
Anh ta còn cho rằng Khương Bồng Cơ là một người ngây thơ, hôm nay xem ra bản thân mới chính là kẻ ngây thơ.
“Úc còn có lời muốn hỏi, Lan Đình Công có thể giải đáp chút khúc mắc này không?”
Khương Bồng Cơ nói: “Hỏi đi.”
Hàn Úc nói: “Úc rất ít khi luận đạo cùng người khác, người biết rất ít, làm thế nào mà Lan Đình công biết được?”
Khương Bồng Cơ: “...”
Này, không được đâu.
Hay là bán đứng Tử Hiếu nhỉ?