Viên Thiệu thua đau mấy phen vội thâu tàn quân, về Ký Châu dưỡng bệnh, thường than vãn vì chẳng nghe lời Ðiền Phong mới ra nổi này. Nghĩ vậy lại sợ xấu mặt với Ðiền Phong nên ngầm sai người đi gϊếŧ Ðiền Phong.
Khi đó Ðiền Phong đang ở trong ngục nghe Viên Thiệu đại bại trở về thì nói rằng :
– Mạng ta hết rồi !
Canh ngục lấy làm lạ hỏi :
– Chúa Công mà bại thì phải phục tài tiên đoán của ông, cớ sao ông lại lo sợ ?
Ðiền Phong nóí :
– Chúa Công bụng dạ hẹp hòi, thể nào cũng xấu hổ mà hại ta.
Vừa dứt lời, quả nhiên có mật lệnh tới sai gϊếŧ Ðiền Phong.
Ðiền Phong liền tự vận.
Viên Thiệu về rồi, vẫn âu lo buồn bã, vợ khuyên nên lập sẳn người kế nghiệp.
Viên Thiệu có 3 con : lớn là Vìên Ðàm giữ Thanh Châu, kế là Viên Hy giữ U Châu, ba là Viên Thượng con bà vợ sau là Lưu Thị. Ý Viên Thiệu muốn bỏ cả lập thứ là Viên Thượng, mặc dềau Quách Ðồ hết sức can ngăn. Lúc đó có Viên Ðàm và Viên Hy dẫn quân về trợ chiến cho cha, lập tức Viên Thiệu nhập binh đi đánh Tào Tháo phục hận.
Lúc đó Tào Tháo cũng dàn quân ở bờ sông để đối địch, dân chúng mang thực phẩm tới tiếp tế.
Trong đám lại có các bô lão tóc đã bạc.
Tào Tháo hỏi han :
– Lão trượng niên kỷ bao nhiêu ?
Thưa rằng :
– Gần được một trăm .
Tào Tháo tạ lỗi :
-Làm kinh động tới các vị , lòng ta chẳng được an .
Mấy bô lão nói :
– Lâu nay có Ân Quì ở Liêu Ðông xem thiên văn nói sao Huỳnh Tinh hiện nơi ngôi Càn Trượng soi vào nơi này tất sẽ có chơn nhơn dấy nghiệp ở Lương Bái.
Viên Bổn Sơ thâu thuế nặng , nhân dân lầm than. Nay Thừa-Tướng vừa ra dẹp một trận Quan Ðộ, diệt quân của Viên Thiệu năm trăm muôn, nghĩ ra câu của Ân Quì chỏ vào Thừa Tướng xét ra rất đúng .
Tào Tháo tạ từ :
– Ta đâu dám ví như lão trượng nói !
Nói xong truyền đem lễ vật ra tặng các bô lão, lại truyền quân sĩ ai cướp của dân sẽ bị xử trảm.
Nhân dân cả vùng đều cảm phục.
Hôm sau hai bên dàn binh bố trận.
Tào Tháo mắng Viên Thiệu :
– Mi sức đã cùng , nên đầu hàng mau .
Viên Thiệu hỏi các tướng có ai ra đánh.
Viên Thượng liền giục ngựa chạy ra.
Tào Tháo hỏi tả hữu :
– Kẻ đó là ai ?
Tả hữu thưa :
– Ðó là con út Viên Thiệu tên Viên Thượng .
Tào Tháo hỏi ai ra đánh, Sử Hoán liền xông ra, đánh mấy hiệp, Viên Thượng chạy, Sử Hoán đuổi theo bị Viên Thượng bắn một phát tên trúng mắt , Sử Hoán té chết.
Viên Thiệu thắng trận này rồi hai bên thâu quân .
Về trại Trình Dục hiến kế Tào Tháo :
– Ta lui binh về mé sông, binh sĩ sợ chết cố đánh ta sẽ thắng .
Tào Tháo liền chia 5 đạo binh :
– Hạ Hầu Ðôn, Trương Liêu, Lý Ðiển, Nhạc Tấn, Hạ Hầu Huyên về phía tả – chia 5 đạo : Tào Hồng, Trương Hấp, Từ Quáng, Vu Cấm, Cao Lãm về phía hữu. Lại cho Hứa Chữ làm tiên phuông, tất cả rần rần kéo đi mai phục.
Tào Tháo cho Hứa Chữ giả cướp trại, quân Viên Thiệu đổ ra một lượt, Hứa Chữ dắt quân chạy về mạn sông .
Tào Tháo liền la lớn :
– Trước mắt là địch , sau lưng là sông, không liều thác mà đánh còn đợi bao giờ ! Tức thì quân Tào quay trở lại, liều chết đánh, binh sĩ Viên Thiệu không đở nổi, một mình Hứa Chữ chém mười mấy tướng của Viên Thiệu, binh Viên Thiệu chạy dài, lại gặp Hạ Hầu Huyên, Cao Lãm , chạy thêm mười dặm lại gặp Nhạc Tấn, Vu Cấm, một đoạn nữa lại gặp Từ Quáng, Lý Ðiển, thôi thì quân Viên Thiệu phần chết, phần tán lạc , về đến trại, kẻ nào còn lại đều kinh hồn táng đởm, lo nấu cơm mà ăn .
Ðang ăn lại bị Trương Hấp, Trương Liêu cướp trại, cha con Viên Thiệu và thủ hạ lại chạy thì gặp Tào Hồng, Hạ Hầu Ðôn !
Viên Thiệu hô lớn :
– Tất cả hãy liều chết mở vòng vây.
Ra được vòng vây, bao nhiêu binh mã thác hết, Viên Thiệu ôm ba con mà khóc ngất.
Sau đó còn lại binh sĩ thủ hạ nào thì ra lệnh lui về hết .
Sau đó Viên Ðàm lại về Thanh Châu, Viên Hy về U Châu , Viên Thiệu và Viên Thượng về Ký Châu .
Tào Tháo đại thắng khao thưởng binh sĩ thật lớn, rồi cho đi dọ thám thì biết cha con Viên Thiệu ai về châu nấy.
Bỗng nghe quân về báo Lưu Bị đóng binh ở Nhữ Nam, có Lưu Tích giúp vài vạn binh , đang muốn xâm phạm Hứa đô.
Tào Tháo cho Tào Hồng ở lại, còn mình kéo quân sang Nhữ Nam ngăn Lưu Bị.
Huyền Ðức từ ngày hiệp với Lưu Tích và Cung Ðô thì thanh thế lừng lẫy, cho Lưu Tích , Cung Ðô ở lại giữ Nhữ Nam, còn thì kéo đánh Hứa đô, đến Nhưỡng San thì gặp binh Tào .
Huyền Ðức chia quân ba cánh Vân Trường ở Ðông Nam , Trương Phi ở Tây Nam, Huyền Ðức và Triệu Vân thì chánh Nam.
Binh Tào đến, Huyền Ðức kéo ra nghênh địch.
Tào Tháo mắng Huyền Ðức :
– Ta đãi người làm bậc thượng tân, sao đi phản phúc làm vậy ?
Huyền Ðức nói :
– Ơn của ngươi ta luôn nhớ , song tội gian hùng của ngươi thì không tha thứ được !
Tào Tháo sai Hứa Chữ ra, Triệu Vân đón đánh, chưa phân được thua thì hai cánh quân Vân Trường,
Trương Phi đổ ra, binh Tào mới tới nên mỏi mệt phải bỏ chạy.
Huyền Ðức thắng trận rồi về dinh.
Hôm sau, Triệu Vân lại tới khiêu chiến. Binh Tào không ra.
Hơn một tuần như vậy .
Huyền Ðức chưa biết tính sao thì có tin Cung Ðô vận lương đã bị Tào Tháo đón đánh.
Trương Phi được lệnh đi tiếp cứu.
Lại có quân báo Hạ Hầu Ðôn thừa cơ đánh Nhữ Nam, Lưu Tích không chống nổi đã bỏ trốn.
Quan Công lại được lệnh đi cứu Nhữ Nam.
Chưa đầy một ngày quân thám thính báo cáo về Quan Công và Trương Phi đang bị vây chặt .
Nghe tin, Huyền Ðức muốn rút quân, lại sợ có quân mai phục của Tào Tháo.
Ðồng thời lại thấy Hứa Chữ tới khiêu chiến.
Huyền Ðức chẳng dám ra, sau đó chờ đêm tối thoát khỏi vòng vây.
Ði được một quãng, lại thấy lửa đuốc sáng trưng, có tiếng hô :
-Ðừng để Lưu Bị chạy thoát !
Triệu Vân thưa :
– Xin Chúa Công chớ lo và chạy theo tôi . Nói rồi hươi thương giục ngựa mở đường.
Bên kia Hứa Chữ, Vu Cám, Lý Ðiển ào tới đánh, Triệu Vân cự với cả ba, Huyền Ðức thừa cơ chạy thoát.
Gần sáng, gặp quân Lưu Tích bảo vệ gia đình Huyền Ðức chạy tới trong có cả Tôn Càng, Giảng Ung, Mê Phương, Mê Trước.
Lưu Tích kể chuyện Hạ Hầu Ðôn quá mạnh, không chống nổi, may có Quan Công tới nên mới chạy thoát.
Huyền Ðức lại hỏi Vân Truờng đâu, Lưu Tích khuyên nên chạy đã rồi sẽ tính sau.
Nói chưa dứt thì một đạo binh Tào lại xuất hiện, nhìn ra là Trương Hấp.
Trương Hấp kêu lớn :
– Lưu Bị chớ chạy, có ta tới lấy đầu ngươi !
Lưu Bị định trở lui thì lại có Cao Lãm chặn đường.
Huyền Ðức cả kinh than rằng :
– Phen này mạng chúng ta hết rồi .
Lưu Tích có rán cự địch, bị Truơng Hấp chém một đao bay đầu.
Ðang khi nguy khỗn, xảy một tướng xuất hiện tựa thiên thần đánh vùi với Cao Lãm rồi chém Cao Lãm chết tốt.
Thì ra Triệu Vân xông tới cứu Huyền Ðức, Trương Hấp đánh không nổi phải rút lui.
Triệu Vân thừa thắng xông lên thì lại bị quân Tào vây bọc bốn phía.
May thay lúc đó Vân Trường cùng Châu Thương, Quan Bình kéo tới, đánh một trận, quân Tào bị chết vô số, thì lại vừa gặp Trương Phi.
Trương Phi báo Cung Ðô đã chết về tay Hạ Hầu Ðôn rồi.
Tất cả sau đó họp binh lại ra mắt Huyền Ðức .
Tào Tháo thấy Huyền Ðức chạy mất thì cũng thâu quân.
Lúc ấy binh Huyền Ðức chẳng còn đủ ngàn người, cờ quạt tan tác, Huyền Ðức than rằng :
– Ta quả là bất tài để liên lụy đến bao nhiêu người !
Các tướng sĩ ai cũng rơi lụy.
Tôn Càng nói :
– Hỏng một lần, ta chớ ngã lòng.
Sau đó tất cả bàn sang với Lưu Kiển Thăng ở Kinh Châu.
Huyền Ðức lo ngại Lưu Kiển Thăng không chịu.
Tôn Càng xin đi trước để xem tình hình.
Rồi đó Tôn Càng tìm ra mắt Lưu Biểu.
Lưu Biểu hỏi :
– Ông theo Huyền Ðức, nay tới đây làm gì ?
Tôn Càng thưa :
– Lưu Huyền Ðức là anh hùng trong thiên hạ, nay vì bại binh nên có ý qua đầu Tôn Quyền.
Tôi can rằng còn có Chúa Công đây cùng họ, sao không tìm Chúa Công mà giúp sức lựa là phải tìm đâu. Huyền Ðức nghe ra cho nên sai tôi tới đây bái yết .
Lưu Biểu liền mừng rỡ mà rằng :
– Huyền Ðức là hàng em ta,
Ta muốn gặp từ lâu, nay lại có ý theo ta thì hay lắm.
Thái Mạo nói :
– Huyền Ðức chẳng tốt gì đâu, theo Lữ Bố rồi lại theo Tào, vừa rồi quay đầu Viên Thiệu. Nay dung nạp y sẽ mất lòng Tào Tháo.
Tôn Càng cãi lại :
– Lưu Sứ Quân há lại đem sánh với Lữ Bố, Viên Thiện sao ?
Nay ta luận lời để người về cùng Chúa Công là nghĩ đại sự về sau, há có phải bọn ta sợ chết đâu .
Lưu Biểu cũng bảo Thái Mạo :
– Lòng ta đã chấp thuận, ngươi đừng nói nữa .
Tôn Càng về kể lại, Huyền Ðức liền cùng Quan, Trương, Triệu Vân ra mắt Lưu Biểu.
Lưu Biểu đón tiếp về Kinh Châu.
Tào Tháo hay tin muốn kéo quân đánh ngay.
Trình Dục can rằng :
– Viên Thiệu chưa trừ xong, vậy ta nên về Hứa đô dưỡng quân sang thu thì đánh lấy Hà Bắc .
Tào Tháo y theo.
Qua năm Kiến An thứ tám, Tào Tháo lại bàn chuyện đánh Viên Thiệu.
Sai Hạ Hầu Ðôn, Mãng Lũng trấn Nhữ Nam để Phòng Lưu Biểu, cho Tào Nhơn, Tuân Úc giữ Hứa đô, còn bổn thân tiến sang Quan Ðộ.
Nói về Viên Thiệu nhờ quân các quận kéo về chỉnh đốn nên đã tạm yên.
Nhắc lại Viên Ðàm, Viên Hy đem về giúp cha hơn 10 vạn binh, Viên Thiệu mừng lắm, toan đánh Hứa Xương, nhưng Thẩm Phối can binh chưa hồi phục hẳn, chớ nên khinh động. Còn đang bàn thì quân về báo Tào Tháo đã mang đại binh tới.
Mọi người đều lo thì có Viên Thượng, con út Viên Thiệu, xin ra ngăn quân Tào.
Viên Thiệu ưng thuận, Viên Thượng liền dẫn ba vạn binh kéo đi.