Cửa Cần Chính điện mở rộng, trong đó có hơn hai mươi vị quan lớn như đại học sĩ, thượng thư, thị lang, ngự sử, đại lý tự khanh... mặc áo bào đỏ đứng đó, lúc này đang nghe một vị quan có dáng người thấp, râu tóc bạc phơ cũng mặc áo bào đỏ trạc tầm sáu mươi, bảy mươi tuổi nói chuyện.
“... Nói rằng từ lúc khai quốc đến giờ, đây là lần đầu tiên gặp trường hợp đình công… Lão già ta thật không còn mặt mũi nào để gặp mọi người nữa rồi.” Ông ta than thở nói.
Đây là đương kim tể tướng Vương Liệt Dương, một trong năm vị cố mệnh đại thần do tiên đế chỉ định, lớn tuổi nhất, địa vị cũng cao nhất... Phải kính lão, lúc đó trong triều chỉ có một mình ông ta được ngồi trên ghế tròn... Đương nhiên là chỉ ghế đặc cách của các quan viên, một vị khác ngồi trên ghế rồng là tiểu hoàng đế.
“Vương tướng gia, người quá lời rồi.”
“Đây không phải là lỗi của triều chính...”
Mấy vị quan viên khuyên nhủ.
Vương tướng gia xua tay nói: “Các vị xem bài thơ này nói đi.” Ông ta mở rộng một trang giấy trong tay ra, híp mắt tiến lên trước...
Ngay lập tức bên cạnh có một vị quan viên đưa tay ra nói: “Tướng gia hãy để hạ quan đọc.”
Vương tướng không từ chối và trao tờ giấy cho ông ta, vị quan viên kia ho nhẹ một tiếng và đọc:
“Kim tôn mĩ tửu thiên nhân huyết,
Ngọc bàn giai hào vạn tính cao.
Chúc lạc lệ thời dân lệ lạc,
Ca thanh cao xử oán thanh cao.
Ngưu dương phó dữ sài lang mục,
Phụ tận hoàng ân vi nhĩ tào.” (1)
Vương tướng nói: “Hãy nghe đi, bách tính đều đang chửi chúng ta ra sao.”
Một số quan viên trong điện luồn tay áo cúi xuống và gật đầu, cũng có một số khác lắc đầu nói: “... Những câu thơ này không thể nói lên điều gì cả.”
Vướng tướng nhìn sang ông ta, nói rằng: “Lời thơ biểu đạt tâm tư, nếu không có cảm xúc thì làm sao viết nên thơ được?”
Nói đến đây ngoài cửa báo rằng Tần Đàm Công, Tống Nguyên đã đến.
Tống Nguyên nói: “Tự lúc nào hình bộ của ta không nằm trong lục bộ nữa vậy?” Ý là thân là lục bộ thượng thư nhưng không nhận được thông tin có đình nghị. (2)
Một quan viên có khuôn mặt ngăm đen tầm năm mươi tuổi mỉm cười đáp: “Vừa mới cho người đi mời Tống thượng thư đến, báo rằng có việc cơ mật, chúng ta ở đây cũng không dám để bệ hạ phải chờ lâu nên đã bắt đầu trước.”
Tống Nguyên hừ một tiếng, nói: “Không biết xấu hổ, ăn nói lung tung.”
Đây hóa ra là lời mắng thẳng mặt...
Viên quan kia phất tay áo vẻ mặt sạm hơn, ánh mắt khinh thường, nói một câu: “Chẳng có phép tắc gì cả.”
Tống Nguyên vén ống tay áo rồi nói: “Chương ngự sử, ngài có thể thống thì hãy cùng ta đối chất xem, ngài đã cho vị nào đến mời ta vậy...” Bộ dạng như muốn xông lên tóm lấy vị quan kia...
Trong điện đám quan viên có một số thì tiến lên ngăn cản, một số khác thì đứng nhìn, đột nhiên huyên náo.
Tần Đàm Công nói: “Được rồi, đừng thất lễ trước mặt quân vương chứ.” Dứt lời ông tiến lên cúi đầu: “Thần tham kiến bệ hạ, chúng thần có tội.”
Chúng quan liền vội vàng đi theo hành lễ xưng là có tội.
Ngồi ở trên ghế rồng tiểu hoàng đế có chút ngơ ngác, vị thái giám bên cạnh lại gần nhắc nhở một câu gì đó, hắn mới lên giọng trẻ con ngây thơ nói: “Miễn lễ bình thân.”
Chúng quan khấu đầu tạ lễ, Vương tướng gia nói: “Được rồi, Tần công gia tới thật đúng lúc, tấu chương các vùng ở phủ Tràng An đều ở chỗ ngài cả, ngài cho mọi người biết tình hình ồn ào đến đâu đi.”
Tần Đàm Công không để ý đến lời châm biếm của ông ta, bèn sai người mang tấu chương đến, nói rằng: “Hay là mọi người đều xem đi.”
Mang rương chứa đầy tấu chương vào trong điện cho tất cả bá quan đọc, trong điện vang lên tiếng bàn luận.
“... Hành vi của Liêu Thừa thật quá đáng, bắt nghi phạm thì bắt nghi phạm, sao lại quấy nhiễu dân chúng thế kia.”
“… Đó cũng không gọi là quấy nhiễu dân ư, những người này thật đáng nghi ngờ...”
“Cuộc bãi công này chắc chắn có kẻ đứng sau phát tán tin đồn thêm dầu vào lửa.”
“Lý Quang Viễn quá đáng, tâm địa khó lường.”
“Liêu Thừa vô tội...”
Tiếng thảo luận trong điện luận dần biến thành tranh chấp, trong chốc lát đã trở nên huyên náo lộn xộn, rõ ràng đã phân chia thành hai phe, một phe cho rằng Liêu Thừa có tội, phe còn lại bảo rằng do phủ Tràng An quấy nhiễu nhân dân, Vương tướng gia, Tần Đàm Công rủ mắt xuống khoanh tay nhưng không nói một lời nào, cho đến khi tiếng tranh cãi ngày càng ầm ĩ, Tần Đàm Công mới mở miệng nói: “Chuyện thỉnh tội khoan hãy bàn đến, việc cấp bách hiện nay chính là cần các thương nhân phủ Tràng An khai trương, nếu không thiệt hại sẽ rất lớn.”
Vương ttướng gia gật đầu nói: “Tần Công Gia nói chí phải... Vậy trước tiên định tội cho Liêu Thừa.”
Tống Nguyên nói: “Liêu Thừa có tội tình gì, Tông đại nhân vì triều đình ban sai (3) bị sát hại, Liêu Thừa điều tra hung phạm cũng là do triều đình cùng định ra đấy, người này thay triều đình làm ban sai ngược lại trở thành tội nhân hay sao? Sau này ai còn dám tận tâm tận lực nữa chứ?”
Vương tướng gia liếc hắn một cái, nhã nhặn nói: “Tống thượng thư đừng vội, ta không có nói làm ban sai cho triều đình là có tội, chỉ nói là Liêu Thừa có tội.”
Vương tướng gia mỉm cười lắc đầu, nói: “Cũng không phải, cho dù làm việc gì cũng có liên quan đến làm người.” Vừa nói vừa từ trong tay áo lấy ra một tờ giấy: “Ngôn ngữ của giấy mực, hãy đọc lại bài thơ này đi.”Tống Nguyên giễu cợt nói: “Dù sao ngài nói Liêu Thừa có tội chính là thay triều đình làm ban sai có tội... Ta hiểu rõ nhất những chuyện này, làm nhiều thì lỗi càng nhiều, làm phận bề tôi bình thường thì ai cũng tốt cả.”
Những quan viên trước đây đã đọc qua bài thơ lập tức lên tiếng, chìa tay tiếp nhận.
“Thủy điệu ca đầu, minh nguyệt kỉ thời hữu,... minh nguyệt kỉ thời hữu, bả tửu vấn thanh thiên...”(4)
Đọc xong một bài thơ, cả triều đường vốn huyên náo đã trở nên yên tĩnh, trước kia bất kể là nét mặt tranh chấp hay thẩn thờ đều lộ vẻ xúc động, có mấy vị đại học sĩ vẫn đang lẩm nhẩm đọc.
Vương tướng gia nói: “Chư vị cảm thấy thế nào?”
Một người nói: “Trung thu, từ dư cũng không có à.”
Tống Nguyên lại có vẻ không kiên nhẫn bảo: “Thảo luận cái này làm gì, nói việc chính đi chứ.”
Vương tướng gia nói: “Tống thượng thư, ngươi cũng biết bài ca này là viết cho ai hay sao?”
Tống Nguyên chau mày nói: “Ta không học thơ từ, làm sao mà biết được.”
Bên kia Tần Đàm Công giật mình, nhíu mày rồi chợt dãn ra, bỗng chốc trong đầu tựa hồ như đang suy nghĩ muôn vàn thứ gì nhưng cũng không nói một lời nào.
Vương tướng gia lấy một quyển tấu chương từ trong tay áo ra, nói: “Đây là tấu chương do Lý Quang Viễn viết, hai bài thơ này được đính kèm trong đó, đều là thơ do một vị thiếu niên trẻ tuổi của địa phương làm, trước kia bài thơ đó ai ai cũng mang tặng cho Liêu Thừa, còn bài Thủy điệu ca đầu là tặng cho Tông Chu.” Ông đứng dậy đảo mắt nhìn quanh bá quan: “Cũng là tặng thơ, mà bài dành cho Tông Chu lưu danh đến thiên cổ còn bài của Liêu Thừa thì lại bị mắng chửi đến chảy máu mắt, cũng là làm việc, cũng đều là con người, nhưng sao sự khác biệt lại quá lớn như vậy? Lẽ nào là do cách làm việc? Đây rõ ràng là nguyên nhân làm người, Tông thượng thư nói khép tội Liêu Thừa, quan viên trong thiên hạ làm việc sẽ thất vọng đau khổ, nếu như không định tội Liêu Thừa, vậy Tông đại nhân trước đây làm việc được khen ngợi há không phải cũng thất vọng và đau khổ hay sao?”
Tống Nguyên ngạc nhiên, chợt lại xấu hổ tức giận, nói: “Đây là những thứ gì chứ, ta nghe không hiểu... Dù sao...”
Tần Đàm Công cắt ngang lời hắn, nói: “Tướng gia nói chí phải, thơ dùng để biểu đạt tâm tư tình cảm của con người, Liêu Thừa khiến dân chúng thành Tràng An đau đớn chửi rủa, đúng là có bóc lột tàn nhẫn để mất lòng dân nên phải định tội.”
Tống Nguyên ừ một tiếng, một lúc sau liền xoay quanh câu chuyện, nói rằng: “… Bị người khác mắng chửi chung quy lại là không tốt rồi, nhất định là có sai.”
Vương Tướng Gia mỉm cười gật đầu, nói: “Tần công gia quả nhiên thưởng phạt phân minh...” Dứt lời ho vài tiếng rồi ngồi xuống: “Vậy về chuyện của phủ Trường An mọi người cho kết luận đi nào.”
Đến đây rồi mọi người lại không đưa ra kết luận.
“Trước mắt làm theo tiền triều, định tội Liêu Thừa truy bắt hồi kinh.” Mọi người đua nhau nói: “Để an ủi dân chúng Tràng An và bày tỏ rằng triều chính trong sạch.”
Vương Tướng Gia gật gật đầu, nhìn về hướng Tần Đàm Công nói: “Vậy cứ làm theo ý kiến của mọi người đi.”
Tần Đàm Công gật đầu, cả nhóm người liền chuyển hướng lên ghế rồng, ngay ngắn dập đầu bái lạy nói: “Mời bệ hạ định đoạt.”
Tiểu hoàng đế đang ngủ bị thái giám lay thức tỉnh, mơ mơ màng màng trừng mắt nói: “Chuẩn… Bãi triều.”
“Công gia, tấu chương của Lý Quang Viễn bị lão già này cắt xén hết, ta sớm cũng đã nói rồi, Lý Quang Viễn mưu mô khó lường! Đây chính là hắn đang một tay thao túng...” Tống Nguyên vội nói: “Lần này đã bị lão già này lừa rồi...” lại bực cả mình: “Những người khác cũng vậy, tại sao không nói chuyện có làm thơ kia chứ..”
Tần Đàm Công đã ngồi lại trên chiếc ghế bọc da bạch hổ của mình, nói: “Là do bọn họ sơ suất rồi, chuyện lớn đến như vậy, ai cũng không để ý đến chuyện nhỏ về hai bài thơ đó... Lại là do một vị học sinh viết, ừ người học sinh này tên là gì?”
Tống Nguyên nói: “Tên gì mà Tiết Thanh, là học trò của Thanh Hà tiên sinh...” Nói đến đây lại căm hận: “Tức là Thanh Hà tiên sinh cũng không thoát tội có liên quan...”
Tần Đàm Công không hiểu sự oán trách của ông ta, nâng móng vuốt bạch hổ lên nói: “Tiết Thanh…” Cười một tiếng: “… Liêu Thừa nếu biết mình bị một bài thơ hủy hoại thì có tức chết hay không?”
***
(1) “Rượu ngon bình vàng từ máu nghìn người, mâm ngọc cao lương là mỡ của vạn dân. Giọt đèn cầy rơi lúc nước mắt dân rơi, tiếng ca ở nơi cao tiếng kêu than càng lớn. Trâu dê giao phó cho thú dữ nuôi, các ông chỉ biết phụ ơn vua.”
(2) Đình nghị: Cuộc họp bàn trong triều đình
(3) Ban sai: Việc bắt phu và trưng thu tài sản cho quan phủ ngày xưa.
(4) Bài thơ Thủy điệu ca đầu - Trung thu, trăng sáng có từ bao giờ,... trăng sáng có từ bao giờ, cầm chén rượu hỏi trời xanh...