Hãy cho tôi được làm vết hằn in sâu trong tim em, hãy cho tôi được làm con dấu em mang trên cánh tay.’ Tôi sẽ niệm nhã ca ước nguyện cùng em, người phụ nữ tốt đẹp của tôi.
—— Trầm Từ Văn
***
Thời gian phảng phất như bị ép chặt, một đường lao tới nghiền vυ't qua ý tưởng ‘tận hưởng từng khoảnh khắc còn lại trong quãng đời sinh viên’ của Tô Nam; đi qua mùa đông, hoa đâm chồi nảy lộc đón xuân, rồi hanh hao đầu hạ đến.
Tô Nam không ngừng chạy tới lui giữa hai nơi Đán – Sùng, bảo vệ luận văn sơ bộ, thực tập, chuẩn bị cho kỳ thi TOEIC… Hối hả ngược xuôi, chớp mắt tháng năm về.
Ngày mười tháng năm, bảo vệ luận văn trước Hội đồng.
Tô Nam nằm trong nhóm buổi chiều, buổi trưa không ngủ, ở trong ký túc xá xem đi xem lại slide cho đến khi thuộc nhừ.
Trước đó, cô cũng đã nhiều lần luyện tập qua với Trần Tri Ngộ, giáo viên phản biện sẽ tập trung vào những vấn đề gì, những câu hỏi nào sẽ được đưa ra, Trần Tri Ngộ đều phân tích cặn kẽ cho cô nghe.
Không sợ hãi, nhưng không tránh khỏi hồi hộp lo lắng.
Mắt thấy gần sắp đến giờ, Tô Nam thu dọn đồ đạc, cùng mấy nữ sinh ở chung tầng nhanh chóng sải chân đi về phía học viện.
Ở dưới lầu học viện, tình cờ gặp Giang Minh Khiêm.
Thang máy đông đặc người chờ, Giang Minh Khiêm kéo cô đi thẳng lên lầu bằng lối cầu thang bộ, vừa đi vừa hỏi: “Chuẩn bị bảo vệ thế nào rồi?”
“Em phải lo cho mình đi,” Tô Nam cười nói: “Cô Hàm nói với chị, thẩm định luận văn trước bảo vệ, luận văn của em còn rất nhiều chỗ phải chỉnh sửa.”
Giang Minh Khiêm gãi đầu: “Không có cách nào dành ra thời gian tập trung cho chuyện này —— đợt này không qua được thì thôi, em cũng không nhất định phải lấy cái bằng này.”
Tô Nam tròn mắt.
Vừa đúng lúc đi lên tới khoảng nghỉ trên tầng hai, Giang Minh Khiêm xoay người lại nhìn cô mỉm cười: “Gây dựng sự nghiệp thành công, không phải là mục tiêu của học đại học sao?”
“… Chỉ vì cái cớ này?”
Giang Minh Khiêm cười vang: “Em vốn là người an nhiên tự tại mà đúng không?”
Bước chân Tô Nam dừng lại, nghiêm túc nhìn hắn: “Ừ.”
Đến lầu bốn, tới trước cửa phòng báo cáo của Giang Minh Khiêm, hai người tách ra mỗi người đi một hướng.
Tô Nam: “Chúc em bảo vệ thành công.”
Giang Minh Khiêm cười khoát khoát tay, đi vào.
*
Có tổng cộng sáu sinh viên bảo vệ, mỗi phiên báo cáo là ba mươi phút.
Tô Nam đã được rèn luyện nhiều trong công ty, nên lúc này đứng trước hội đồng bảo vệ không còn dễ căng thẳng mất bình tĩnh như trước nữa.
Từ giới thiệu ngắn gọn về công trình nghiên cứu, lý do chọn đề tài, đến tổng quan tình hình nghiên cứu, phương pháp thiết kế nghiên cứu, kết luận nghiên cứu cùng những thiếu sót… từng mục từng phần, chừng mực, rành mạch rõ ràng. Sau khi trình bày xong, cô khẽ cúi đầu chào, rồi cầm bút lên đợi năm vị giảng viên đặt câu hỏi.
Trước tiên có người khen luận văn của cô lập luận logic chắc chắn, sau đó hỏi tiêu chuẩn chọn mẫu, chọn mẫu xác suất hay phi xác suất; một số vấn đề liên quan đến kết quả khảo sát về số lượng mẫu chọn, có phải đã cố tình lọc đối tượng khảo sát để hỗ trợ cho kết luận nên có độ sai lệch nhất định không… Mấy vị giảng viên khác, có người hứng thú với việc cô dùng ‘Lý thuyết Carnaval hóa của M.Bakhtin’ bảo cô nêu lên quan điểm có thể áp dụng hoàn toàn ‘Lý thuyết chính trị về sự chơi’ này cho nghiên cứu truyền thông hay không; có người bảo cô giải thích chi tiết logic bên trong quyển thiết kế bảng câu hỏi…
Những vấn đề này, trước đó Trần Tri Ngộ đều đã đề cập qua, cũng đã hướng dẫn phải trả lời như thế nào.
Tô Nam liền dựa theo những gợi ý Trần Tri Ngộ đã cho, kết hợp với luận văn của mình, trả lời từng câu một.
Sau khi trả lời xong, trở lại chỗ ngồi rồi mới phát hiện lòng bàn tay mình đổ đầy mồ hôi lạnh.
Tiếp sau Tô Nam còn có hai sinh viên khác, chẳng mấy chốc đã kết thúc.
Sáu người bảo vệ cùng những sinh viên dự thính được mời ra khỏi phòng, năm vị thầy cô bàn bạc thảo luận kết quả.
Khoảng mười phút sau, cửa mở ra.
Tô Nam hít thở một hơi thật sâu, quay trở lại phòng học.
Chủ tịch hội đồng bảo vệ cầm trên tay tờ giấy, lướt mắt nhìn quanh một vòng: “Sau khi trải qua quá trình trao đổi, chúng tôi đã đưa ra quyết định cuối cùng, kỳ bảo vệ luận văn này, năm sinh viên Dương Thư, Lưu Cảnh Vân, … Tô Nam đã được thông qua…”
Tầng bốn có một khu vực nghỉ ngơi, bàn ghế sofa, đầy đủ mọi thứ.
Nắng chiều về quên nẻo, rải thảm vàng ấm áp xuống mặt đất, hai thân cây cổ thụ lá thôi khô đợi mùa, ươm màu biêng biếc thanh xuân.
Thân cây này, ngày trước cô thường ngắm nhìn từ trong văn phòng Trần Tri Ngộ.
Lòng bàn chân muốn nhũn ra, cảm giác vui sướиɠ ấm áp như thủy triều nhấp nhô lên xuống, thấm đẫm trong lòng cô niềm phấn chấn hân hoan sau bao căng thẳng lo lắng.
Cô đặt ba lô xuống nền nhà gạch men sứ, nghiêng người tựa vào cửa sổ, lấy điện thoại ra gọi cho Trần Tri Ngộ.
“Sao rồi em…”
“Thầy Trần,” cam vàng ngắt xanh, đồng loạt tràn vào mi mắt: “Bảo vệ thành công rồi!”
Bên kia dừng một thoáng, rồi vang lên tiếng cười khẽ: “Anh đã sớm biết…”
“Biết sao anh còn hỏi.”
“Em ngốc như thế, biết đâu lại vừa vặn lọt ngay vào cái mười phần trăm không chắc kia.”
Tô Nam không cãi lại anh, cảm thấy những tâm sự chôn chặt trong lòng không dám cho ai biết chiếm đóng cả trái tim khi đối diện với anh năm trước đã cách rất xa xôi, đột nhiên lúc này lại hiện rõ mồn một trước mắt.
“Thầy Trần, cảm ơn anh.”
Một câu này, trịnh trọng mà chất chồng.
Cảm ơn anh dốc lòng dạy dỗ, cảm ơn anh gió xuân thổi tuyết mưa xua nắng hạ, cảm ơn anh nghiêm khắc bảo ban.
Cảm ơn anh tuy có lòng riêng nhưng hết mực bao dung.
Cảm ơn anh đã cho cô được nhìn thấy một người thầy khí khái nghiêm túc trong học thuật.
***
Ra đến cửa học viện, phía sau truyền tới giọng nói của Giang Minh Khiêm: “Tô Nam!”
Tô Nam dừng bước đứng lại.
Giang Minh Khiêm chạy tới, cười rạng rỡ để lộ trọn hàm răng đều tăm tắp, nom dáng vẻ này nhất định đã bảo vệ thành công.
Tô Nam cũng vui vẻ thay cậu ấy: “Tiếc quá ta, em không thực hiện được sứ mệnh ‘người gầy dựng sự nghiệp thành công không cần bằng cấp’ rồi.”
Giang Minh Khiêm cười ha ha: “Ngày mai chúng ta mời cô Hàm đi ăn cơm đi, mấy đàn anh đàn chị tốt nghiệp khóa trước nói, năm ngoái cũng tổ chức tiệc tri ân sau khi bảo vệ xong luận văn.”
Tô Nam gật đầu: “Vậy em sắp xếp nha?”
“Được.”
Hai người đi ra ngoài, cùng tán gẫu mấy câu những việc gần đây.
Đến cổng trường, Tô Nam từ chối lời mời ăn tối của Giang Minh Khiêm: “Có gì để dịp khác, chị về nghỉ ngơi một chút.”
Giang Minh Khiêm cười nói: “Vậy được, em đi trước.”
Cô gật đầu, xoay người lại định nhấc chân bước đi, chợt nghe thấy Giang Minh Khiêm gọi với theo.
“Chuyện đó…” Giang Minh Khiêm gãi đầu: “Còn chưa chúc chị tân hôn vui vẻ.”
Tô Nam yên lặng giây lát, cười nói: “Cảm ơn.”
Giang Minh Khiêm nhìn cô, trong ánh mắt vô vàn lời muốn nói lại thôi, song trầm mặc thoáng chốc lại mỉm cười thật tươi, vẫy tay: “… Em đi ăn đây!”
Cái bóng cao lớn như con gió lẩn mình vào đám đông, thật nhanh biến mất khỏi tầm mắt.
***
Tiệc tri ân và chia tay, nghiên cứu sinh khóa này đều có mặt đông đủ, chỉ có hai đàn em nữ đang thực tập ở thành phố khác là không kịp về.
Lâm Hàm xúc động bùi ngùi, nhìn lướt qua hết một vòng, cuối cùng ánh mắt dừng lại trên người Tô Nam: “Mấy đứa là khóa thứ hai cô hướng dẫn. Mỗi năm cứ đến thời điểm này, cô rất muộn phiền, người đến rồi đi, cảm thấy mình già cõi từng năm từng năm…”
Mọi người đồng loạt kêu lên: “Cô Hàm, cô còn trẻ lắm mà!”
Lâm Hàm nở nụ cười: “Sau này trời nam đất bắc, muốn gặp mặt tụ họp cũng không dễ dàng. Bất luận là khi nào, các em gặp phải chuyện gì, đều có thể gọi điện cho cô. Nếu có dịp ghé về qua thành Đán, có thời gian cũng có thể đến văn phòng cô ngồi đôi phút. Lời này, hàng năm cô đều nói, năm nay cũng vậy gửi đến mấy đứa —— cho dù sau này mấy đứa công thành danh toại hay chỉ sống cuộc đời bình lặng, cô chỉ có duy nhất một yêu cầu, làm người trong sạch, làm việc trong sạch.”
Mọi người im lặng cúi đầu.
Lâm Hàm bưng cốc rượu lên, cười nói: “Ôi chao, năm nào cũng khiến cho bầu không khí sướt mướt như thế, tật xấu này của cô đúng là không sửa được —— nào, tới, uống chút rượu. Rượu này là do chính tay bác sĩ Khương đặc biệt chọn giúp đấy nhé.”
“Uầy…” Mọi người đang mắt đỏ hoe, lập tức cười phá lên: “Lại ngược chết người ta!”
Cơm nước xong, mọi người đứng ở cửa, từng người một nói lời tạm biệt.
Tô Hàm gọi Tô Nam.
“Cô Hàm.” Tô Nam ngoan ngoãn đứng trước mặt Lâm Hàm.
“Lần trước, hơi nặng lời.” Lâm Hàm nhìn cô: “Những lời thế này, giáo viên như cô lẽ ra không nên nói, nhưng dù sao em cũng xem như đã tốt nghiệp, nói thật cũng không sao. Trong số sinh viên từng dạy, cô thích nhất là em. Ba mẹ cô sớm ly hôn, từ nhỏ cô đã sống với ông bà nội, một mình xa nhà đi học, trên người em, cô có thể nhìn thấy sự kiên cường mạnh mẽ, giống với thời tuổi trẻ của cô. Thế nên có đôi khi, không tránh khỏi lấy tiêu chuẩn của mình đặt lên người em. Em là người có thể lập nên sự nghiệp công thành danh toại, vì vậy không muốn em bị tình yêu làm vướng chân quá sớm —— nhưng nghĩ đi rồi nghĩ lại, mỗi người có con đường riêng của mình, cô nghiên cứu chủ nghĩa nữ quyền. Bản chất của chủ nghĩa nữ quyền, chẳng phải là tất cả phụ nữ đều có quyền tự do lựa chọn, không bị câu thúc, không bị hạn chế sao?”
Tô Nam cúi đầu: “Cô Hàm, em hiểu ạ.”
Lâm Hàm mỉm cười: “Châu Phi rất khổ cực, đi đến đó cố gắng học hỏi, vượt qua. Còn trẻ, chịu một chút khổ sở kỳ thật cũng không có hại gì.”
Tô Nam gật đầu.
Lâm Hàm vỗ vỗ vai cô: “Thay cô gửi lời hỏi thăm Trần Tri Ngộ… Sau này, trong tiệc cưới của hai người, rượu cậu ấy thiếu cô, một chén cũng đừng mong trốn được.”
Ngày hôm sau, Tô Nam thu dọn hết đồ đạc lộn xộn còn lại trong ký túc xá, đóng gói gửi dịch vụ vận chuyển về thành phố Sùng, chỉ chừa lại chăn đệm cùng vật dụng hàng ngày, để lúc quay lại trường tham dự lễ tốt nghiệp và chụp ảnh lưu niệm còn cần dùng đến.
Trong ký túc xá tràn ngập bầu không khí thương cảm, mọi người hẹn nhau hai tuần sau sẽ cùng chụp ảnh tốt nghiệp.
Mọi người đều có hướng phải đi, cũng không thể dây dưa ở lại lâu hơn.
Buổi chiều, Tô Nam đáp đường sắt cao tốc trở về thành phố Sùng.
Trần Tri Ngộ tan tầm về đến nhà, vừa mở cửa, mùi thức ăn thơm nức xông vào mũi.
Anh đứng ở ngưỡng cửa cảm thụ thứ cảm xúc không thể gọi tên đang nhất thời bùng nổ tràn ngập trong lòng, đổi giày, sải chân đi thẳng vào nhà bếp.
Rửa tay sạch sẽ, đi tới phía sau Tô Nam.
Tô Nam: “Anh chờ em một lát, em sắp xong rồi, chỉ còn một món nữa thôi.”
Trần Tri Ngộ không nói không rằng, đưa tay giữ cằm cô, xoay đầu cô lại, hôn xuống.
Tô Nam đẩy anh ra: “Thức ăn sắp cháy rồi.”
“Bữa cơm này là gì đây, tiệc tri ân hử?”
“Nói vậy cũng không phải không chính xác mà.”
Trần Tri Ngộ ôm thắt lưng cô: “Em không thấy quá đơn giản sao?”
“Anh muốn xa hoa cỡ nào?”
Trong mắt Trần Tri Ngộ lấp lánh ý cười không đứng đắn: “Thêm món tráng miệng sau bữa chính?”
Tô Nam: “…”
‘Món tráng miệng sau bữa chính’, Trần Tri Ngộ ăn suốt hai giờ.
Tô Nam mệt đến không thể động đậy, đến nói chuyện cũng thấy hụt hơi, cả người đầm đìa mồ hôi như mới vớt từ trong nước ra, nhịn không được phàn nàn: “Sao thể lực của anh lại tốt như thế chứ!”
“Cái này thì mới là gì? Gần đây không phải bắt em theo anh tập thể dục rồi sao, thế nào mà chẳng có lấy một chút tiến bộ.” Trần Tri Ngộ lấy bao thuốc lá, châm một điếu, thỉnh thoảng đưa lên miệng hút một hơi. Tay kia thì quấn lấy tóc cô, xoắn rồi thả, thả rồi xoắn.
Tô Nam gỡ nhẹ tóc mình ra, không gỡ được, bèn để mặc anh chơi.
Nằm nghỉ ngơi một lát, hơi thở nông gấp đã đều lại nhịp nhàng, giương mắt nhìn anh: “Thầy Trần…”
Trần Tri Ngộ nhìn cô.
“Ngày hai mươi tháng sáu là lễ tốt nghiệp của em, anh có đến không ạ?”
“Chắc là anh không đi được. Đại học Sùng cũng có lễ tốt nghiệp, hầu như thời gian tổ chức của các trường đều na ná nhau.”
Tô Nam thoáng thất vọng, nhưng không biểu hiện ra ngoài: “Dạ.”
“Muốn anh đi tặng hoa cho em à? Mười năm trước anh đã không làm mấy loại chuyện thế này.”
“Ngài đứng đầu đảng thoát tục mà.” Tô Nam khẽ hứ nhẹ một tiếng.
Trần Tri Ngộ cười vang, ngẫm nghĩ dáng vẻ của cô trong lễ phục thạc sĩ.
… Cùng với, chỉ mặc lễ phục thạc sĩ.
***
*Trầm Từ Văn – Shen Congwen (1902 – 1988) là một trong những nhà văn Trung Quốc nổi tiếng, được đánh giá ngang hàng với Lỗ Tấn.
* Sách Nhã Ca trong tiếng Anh mang tên ‘Song of Songs’ hay ‘The Song of Solomon’. Nếu dịch sát theo bản Kinh Thánh tiếng Hêbơrơ thì sách này mang tên là ‘Song of Songs’, nghĩa là ‘Bài ca hay nhất trong những bài ca’. Có lẽ vì vậy mà nó được dịch là ‘Nhã Ca’ trong tiếng Việt, nghĩa là bài ca hay.
Sách Nhã Ca là bài thơ phổ nhạc do Salômôn viết. Đây là bài thơ ca của Salômôn kể lại chính những năm tháng yêu đương hẹn hò của mình, những ngày đầu trong hôn nhân và sự trưởng thành trong hôn nhân qua những ngày tháng thăng trầm của đời sống. Nó tán dương sự thuần khiết của tình yêu hôn nhân và triển khai sự dạy dỗ của Chúa về hôn nhân trong Kinh Thánh. Nó được viết ra cho chúng ta để bày tỏ ý định của Đức Chúa Trời cho tình yêu và vẻ đẹp của hôn nhân vốn là mối tương quan quí báu nhất trong quan hệ con người. –