Dó là một thằng nhỏ sinh ra trong một gia đình nhiều đời làm mướn . Vốn dĩ cha mẹ muốn đặt tên cho nó là Phong . Nhưng ông nội của nó là ông Tám Đẹt cãi :
- Mình là người Việt , đặt sao cho nó thuần Việt . Phong là Gió , Đặt tên nó là Gió đi .
Thế là mọi người đành phải theo ý ông . Nhưng người nhà quê , chữ nghĩa kém . Nên ông nói sao viết vậy , thế là thằng nhỏ được gắn với cái tên Lâm Văn Dó .
Dó lớn lên cù bơ cù bất , vì ai cũng phải lo kiếm chuyện mần . Con nít cứ vậy mà rong chơi , đi theo đứa lớn nhất rong ruổi khắp xóm . Vậy đó , chứ tiền mua gạo còn không có , lấy gì đi học .
Trò chơi của chúng nó cũng theo mùa . Đầu mùa mưa thì đi bắt dế . Dế cũng có nhiều loại . Dế than , dế lửa , dế than hồng ( dầu , pha , tuỳ vùng gọi khác nhau ) . Lâu lâu còn đi đào dế cơm nữa . Con dế cơm bự bằng ngón tay cái của mấy đứa nhóc . Bỏ đầu bỏ đít rồi xiên que , đem nướng trên đống lửa . Vậy mà ngon ... vị béo đó đến giờ nó vẫn còn trên đầu lưỡi tôi . Một thời trẻ trâu đáng nhớ .
Thế nhưng thích nhất vẫn là bắt dế đá . Ăn thua nhau cũng chỉ là mấy quả trái cây thôi . Nhưng hồi đó như vậy là thích lắm , vì làm gì có bánh trái ê hề như bây giờ . Thậm chí mấy đứa nhỏ nhà giàu , nó cạp xoài rồi bỏ vỏ , còn dính tí xíu thịt xoài trên vỏ . Vậy là đám nhóc bu tới lụm rồi cạp lấy cạp để . Vậy thì trái cây ở đâu ra mà cá độ ? Thì đi trộm chứ đâu . Những lần như vậy thường là thất bại . Nghe có động là mấy con chó canh vườn nó chạy ra dí cả đám chạy có cờ .
Đám nhỏ thường ra những đồng cỏ có nhiều bụi gai mà bắt . Vì sau mấy lần thua bẽ mặt , về nhà hỏi ngừoi lớn thì được chỉ rằng . Mấy con dế nó càng ở những chỗ hóc búa thì đá càng hay . Nhưng hay nhứt là dế lửa . Thường thì dế lửa nhỏ con hơn dế than hay dế than hồng . Tuy nhiên khi đã đồng chạng thì hiếm khi nào nó thua . Với lối đá càng đất cực kỳ hiểm hóc có thể hạ gục bất cứ đối thủ nào . Thằng Dó và đám bạn đứng giữa đồng cỏ nghe ngóng . Tiếng dế vang lên giữa trưa hè . Cái nắng gay gắt chiếu xuống mái đầu cháy nắng vàng hoe . Chiếu xuống tấm lưng đen nhẻm của đám nhóc . Tụi nhóc đã quen rồi nên không còn thấy nóng nữa . Cái tụi nó quan tâm là phải tìm một " siêu chiến binh " để đánh bại thằng Mao . Thằng này bắt được một con dế lửa rất lớn trong khu gò mả . Đem về , nó ăn hết dế chiến của cả xóm dưới nên đám con nít xóm dưới đứa nào cũng bực . Biết khu gò mả có dế hay , nhưng đám nhóc không đứa nào dám béng mảng tới . Mấy lần đi ngang buổi trưa , dù trời nóng nhưng khi bước ngang qua mấy bụi tầm vông đằng trước khu gò mã . Dó cảm thấy ớn lạnh lạ thường , tiếng kẽo kẹt do mấy cây tầm vông bị gió đưa cạ vào nhau cùng tiếng xào xạc của lá . Nó tạo ra một cảm giác khiến những người hơi yếu bóng vía sẽ cảm thấy hoảng sợ .
Vậy mà thằng Mao lại dám vô đó mà bắt dế , đúng là gan cùng mình . Thật ra thì chưa ai thấy có ma quỷ gì trong đó . Chỉ là người lớn hù tụi nhỏ để tụi nó không đi vô nơi cấm kị mà quậy phá mà thôi ...
Cả buổi trời đào bới , toàn mấy con dế ốc tiêu nhỏ con mà lớn họng . Đứa nào cũng cảm thấy chán nản , mấy con này thì làm được cái gì . Thằng lớn nhất đang vuốt mồ hôi trên trán thì tự nhiên một cơn gió mát thổi vào mặt nó . Đầu nó quay mòng mòng một hồi . Mắt từ từ nhắm lại . Trong tâm thức , một giọng nói vang lên trong đầu nó :
- Vô gò mả đi , dế nhiều lắm .
Giọng nói đó cứ vang lên trong đầu nó . Rồi nó chợt rùng mình một cái . Nó nhìn xung quanh , đám nhỏ đang tranh luận với nhau ì xèo . Nó đưa cặp mắt đỏ ngầu nhìn từng đứa trong nhóm .
Nó lên tiếng
- Hay là mình vô khu gò mả bắt . Tụi nhóc xóm dưới nó không dám vô nên chắc là có nhiều dế bự .
Một thằng lên tiếng :
- Thôi mày , tía tao nói trong đó có con quỷ mặt bự . Vô đó nó bắt là chết đó con .
Thằng lớn nói :
- Vậy sao thằng Mao nó vô đó bắt dế mà không bị gì ?
Đám nhỏ nhao nhao :
- Chắc nó xạo đó mày ơi , thằng đó nhát thấy mẹ mà ...
Thằng lớn tự nhiên gân cổ lên .
- Vậy tụi mày ở đây đi , tao vô đó bắt một mình !!
Thằng này hôm nay ăn trúng cái gì hả . Đó là câu hỏi hiện ra trong đầu đám nhỏ lúc này . Thế nhưng nó lại như là thủ lĩnh , thường đứng ra bảo vệ mỗi khi mấy đứa nhỏ hơn bị tụi xóm dưới ăn hϊếp . Nên cả đám đều nhìn nhau rồi cùng đi theo . Khu gò mả đó nằm sát miếng ruộng hoang mà tụi nhóc đang bắt . Nhưng vì sợ nên tụi nó chỉ dám bắt mυ'ŧ ở phía dứoi . Cả đám bước lên con đường bờ cho mát , vừa đi vừa chọc ghẹo nhau , Cười nói vang rền . Tuy nhiên khi đến gần mấy bụi tầm vông thì đứa nào cũng tự động ngưng lại . Tụi nó thấy có cái gì đó khác khác . Riêng thằng lớn thì cứ thế bước băng băng . Nó lẩn vào một cái mả bằng đá ong xây đã lâu rồi khuất dạng . Cả đám nhóc đứng bên ngoài nhìn nhau . Có đứa sợ quá bàn lùi :
- Hay là về đi , tới giờ ăn cơm rồi đó ...
Mặt trời đứng bóng , chắc có lẽ là 12h trưa rồi . Thời đó làm gì có đồng hồ nên tụi nhỏ đoán vậy thôi . Có mấy đứa bỏ về trước , nhưng phần lớn đều còn ở lại . Cu Dó nói :
- Sao lâu quá không thấy nó ra vậy bây ?
- Có khi nào nó bị quỷ mặt bự bắt rồi không ?
Hàng loạt ý kiến được đưa ra , nhưng đứa nào cũng không dám vô . Cuối cùng tụi nó đành quay về . " chắc nó bắt xong rồi ra "
Tuy nhiên 5h chiều hôm đó , gia đình Dó đang chuẩn bị cơm nước . Ông nội Dó và tía nó đang bàn chuyện đồng áng thì chú Xong - ba của thằng lớn nhất bước vô . Tuy vẫn giữ lễ phép nhưng mặt ông lộ ra vẻ hốt hoảng :
- Dó , mày có biết con chú đi đâu không ?