Hà Xuân Sinh nằm trong phòng cha mình, trên mặt đất lạnh lẽo, mở to mắt đến khi trời sáng. Hắn nghe tiếng gió mưa nhỏ dần, nghe thấy tiếng tim mình đập bình ổn lại. Đó là lần đầu tiên trong đời hắn mất ngủ.
Hừng đông đến rất sớm. Hà Xuân Sinh bò dậy, chiếc đồng hồ nhỏ chỉ năm giờ rưỡi. Hắn mở cửa, đi về phía nhà mới, cố gắng bảo chính mình đừng gấp gáp như vậy.
Nhưng lúc đẩy cửa nhà mới ra, hắn cũng linh cảm bên trong đã không còn ai. Tiêu Thệ đi rồi, trong phòng chỉ còn cuộn vải bố màu lam cô đơn, căn phòng nho nhỏ trống rỗng.
Hà Xuân Sinh nghĩ, từ rày về sau, hắn sẽ không còn được gặp lại Tiêu Thệ nữa. Hắn không biết cậu ở đâu, cũng không biết số điện thoại nhà cậu. Hà Xuân Sinh không có phương thức liên lạc của bất kỳ giáo viên hay bạn học nào, đang nghỉ hè, đến một người để hỏi cũng tìm không ra. Tiêu Thệ dọn tới Hạ thành, núi rộng sông dài, chỉ cần cậu không muốn gặp hắn, kiếp này hắn sẽ không nhìn thấy cậu nữa.
Hà Xuân Sinh ôm mặt, chậm rãi ngồi bên xấp vải lam. Ánh nắng yếu ớt đầu ngày chiếu qua viên ngói thủy tinh phía trên không cách nào sưởi ấm những ngón tay lạnh giá, không cách nào hong khô lòng bàn tay ướt nhẹp của hắn.
Nhập học. Chỗ ngồi trước mặt Hà Xuân Sinh trống không. Tiết một, cô Lâm nói sơ qua, rằng lớp trưởng chuyển trường rồi, đồng thời bầu lớp trưởng mới. Hà Xuân Sinh ngẩn ngơ cả ngày. Hắn không ngủ, cũng không trốn học, chỉ yên lặng ngồi đó.
Có lẽ những người lớn kia nói đúng, người mệnh xấu, cái gì cũng không giữ được.
Lúc ăn cơm trưa, hắn nghĩ tới cha mình hôm nay lại phải ăn cơm thừa buổi sáng, nghĩ tới số tiền ngày càng vơi dần, lại bắt đầu khủng hoảng. Rốt cuộc hắn ở đây làm gì? Ngồi ở chỗ này có ích gì? Nghe thì không hiểu, lại không kiếm được tiền.
Tiêu Thệ cũng đã không còn học ở đây. Cậu ấy sẽ không xuất hiện nữa.
Hắn ngơ ngơ ngác ngác đi dưới ánh nắng chói chang, mười mấy ngày nay, hắn cái gì cũng không dám nghĩ, không làm gì, cũng không biết phải làm gì.
Hà Xuân Sinh trông thấy đứa con gái kia từ phòng học bên cạnh đi ra, không chút nghĩ ngợi, hắn tiến lên chặn đường cô bé lại. Cô bé sợ hãi nhìn Hà Xuân Sinh.
"Cậu có số điện thoại của Tiêu Thệ không?"
Đứa con gái nghe thấy tên Tiêu Thệ, sắc mặt lập tức trở nên khó coi, cô bé không lên tiếng, chỉ lắc đầu một cái.
"Cậu không nói, có tin tôi đánh chết cậu không?" Hà Xuân Sinh giơ nắm đấm ra.
Cô bé kia lập tức sợ đến mức mặt mũi trắng bệch, nước mắt ào ảo chảy xuống, "Tớ... tớ chỉ biết số điện thoại của cậu ấy ở Nham thành... Cậu ấy... cậu ấy dọn nhà rồi thì không liên hệ tớ nữa."
Lòng Hà Xuân Sinh rối như tơ vò, vừa thất vọng, vừa có chút mừng rỡ không nói thành lời. Thế nhưng mừng rỡ cái gì? Hắn cũng thế thôi, không liên lạc được với Tiêu Thệ nữa.
Hắn không từ bỏ, đi hỏi cô Lâm xem cô có số điện thoại mới của Tiêu Thệ không, có địa chỉ của cậu ở Hà thành không, cô Lâm nói không có. Hắn nhớ ra Tiêu Thệ khá thân với một người tên là Trần Thần, bèn đi hỏi Trần Thần, nhưng Trần Thần cũng nói không biết. Đối với người từ nhỏ không biết giao tiếp như Hà Xuân Sinh, hỏi thăm như vậy, đã là dốc hết sức rồi.
Hà Xuân Sinh trước sau không hề hiểu rõ rốt cuộc mình phải làm gì, vì sao hắn lại không nghĩ rằng mình không còn được gặp lại Tiêu Thệ nữa. Trên thế gian này có rất nhiều người chia ly rồi thì không bao giờ gặp lại, một câu tạm biệt cũng không có nói. Lúc nhỏ, bà nội rất yêu thương hắn sau khi bị ngã một cái, ngày hôm sau đã không thấy bóng dáng đâu. Người lớn đưa bà vào trong quan tài, đặt trong đại sảnh, lạy thần, đốt pháo, rồi khiêng về phía núi. Năm ngoái mẹ chỉ nói đau bụng, ở nhà chịu đựng vài ngày rồi đưa đến bệnh viện, khi đó hắn còn đang học, cô bỗng nhiên đến trường nói cho hắn biết mẹ hắn đi rồi. Mẹ cũng bị đặt vào quan tài, đặt trong đại sảnh, chuyện sau đó, Hà Xuân Sinh đã quên đi, hắn không khóc, ôm di ảnh đưa mẹ lên núi.
Hà Xuân Sinh là đứa trẻ không biết khóc, người lớn nói gì hắn đều nghe thấy cả. Bọn họ nói, mẹ hắn như vậy, hắn lại không rơi giọt nước mắt nào, ngay cả chị họ hắn còn khóc được.
Tiêu Thệ và những người hắn không còn được gặp lại nữa có gì khác biệt? Giống nhau là sẽ không còn được gặp lại nữa.
Sáng nay lúc hắn ra khỏi nhà, cha đã rời giường, tinh thần trông rất tốt, ông nói với Hà Xuân Sinh: "Sắp giữa tháng Tám rồi, quýt trên núi sắp chín chưa? Thật muốn nếm thử."
Hằng năm giữa tháng Tám, cha sẽ dẫn hắn đi thăm mộ ông nội hắn chưa từng gặp mặt, bà nội đã qua đời lúc hắn còn rất nhỏ, còn có ông bà tổ tiên. Tháng Tám năm ngoái, trên núi có thêm mẹ hắn, cha chỉ vào mộ mẹ nói: "Xuân Sinh, nếu ba không xong, hãy táng ba cùng mẹ con, ba không hỏa táng."
Người trong thôn đều nói, hỏa táng sẽ đốt cháy hết linh hồn, không thể đầu thai chuyển kiếp.
Nghĩa địa ở ven rừng quýt, tháng Tám quýt bắt đầu chín, chủ vườn quýt sẽ biếu bọn họ một ít. Nói xong những lời đó, cha hắn và hắn ngồi trước mộ phần, lột vỏ quýt xanh, nếm thử những quả quýt chua nhiều hơn ngọt.
Sau khi tan học, hắn chạy một vòng thành phố, cả chợ phía Bắc và siêu thị đều chưa có quýt.
Hắn đạp xe về nhà, cha vẫn còn đang ngồi nghỉ bên đống cỏ khô. Hà Xuân Sinh thấy trời còn sớm, chạy lên rừng quýt sau núi, hỏi chủ vườn mua hai trái quýt. Hắn đưa năm đồng tiền cho chủ vườn, chủ vườn không nhận.
Cha hắn tinh thần rất tốt, đôi mắt lấp lánh những tia sáng đã không còn trông thấy từ lâu, cứ như vừa được dùng bút lông chấm mực vẽ lại. Ông kể cho Hà Xuân Sinh, vải bố lam in hoa ông khắc ngày trước từng được thợ may hoan nghênh cỡ nào, khắp Nham thành, gia đình nào cũng đều có một xấp vải xanh nhà bọn họ để dành may quần áo rồi lấy làm tự hào.
Hà Xuân Sinh nhìn cha lột quýt, bỏ vào miệng. Xem ra cha hắn thật sự khỏe hơn rất nhiều, vì sao tất cả mọi người đều nói ông không còn sống được bao lâu nữa?
Ăn được nửa trái quýt, cha hắn còn cười nói với Hà Xuân Sinh: "Quýt năm nay thật ngọt."
"Ngọt sao?" Quýt xanh như vậy, sao mà ngọt được?
Cha bỗng nhiên bất động, chấm mực trong ánh mắt tan rã. Từ miệng ông, bỗng nhiên có một đống máu tươi tràn ra, lẫn cả mấy miếng quýt vừa ăn vào.
Hà Xuân Sinh sợ đến mức tay chân lạnh ngắt, muốn la lên cũng không la nổi, hắn ôm lấy cha mình, miệng cha hắn vẫn không ngừng tuôn máu, Hà Xuân Sinh cảm nhận được máu ông nóng hổi xối hết lên lưng mình.
Môi Hà Xuân Sinh run rẩy, cổ họng đã không thể phát ra tiếng. Hắn chỉ có thể cảm nhận được sau lưng như bị nước nóng cọ rửa, mà mớ nước nóng kia, tất cả đều là máu.
Trong cơ thể một người có bao nhiêu máu? Hà Xuân Sinh ôm người cha đang từ từ lạnh đi, không dám buông cha ra để nhìn mặt ông. Tứ chi cha hắn từ ấm mềm, dần dần lạnh lẽo rồi rũ xuống.
Đợi đến lúc Hà Xuân Sinh buông tay ra, hắn thấy mắt cha mình đã nhắm lại, quần áo màu chàm mặc trên người đã bị máu nhuộm thành màu đỏ đen. Miệng Hà Xuân Sinh phát ra tiếng kêu thảm thiết khiến người sợ hãi.
Trên sườn núi, thím Tư nghe thấy tiếng hắn, vội vàng chạy xuống. Thấy Hà Xuân Sinh ôm cha, toàn thân hai người toàn là máu, bà cũng không lên tiếng, kéo Hà Xuân Sinh dậy, thử thăm dò hơi thở của ông lão.
"Nhanh lên! Ôm vào phòng! Chờ lát nữa sẽ không mặc được nữa!" Thím Tư đẩy Hà Xuân Sinh.
Hà Xuân Sinh không khóc nổi, hắn ôm cha mình, cảm thấy cha nặng hơn thường ngày nhiều. Hắn theo lời chỉ huy của thím Tư, lảo đảo chạy lên sườn núi, vào phòng cha mình, thím Tư gọi hắn: "Mang áo liệm ra đây! Mang ra đây! Cháu mau đem một chậu nước đến lau cho ông ấy rồi mặc áo liệm! Cứng rồi sẽ không mặc được nữa!"
Sao bà có thể nói những lời đó được? Hà Xuân Sinh mờ mịt nghĩ, nhưng chỉ có thể làm theo lời bà. Thím Tư trông nghiêm túc như vậy, dường như so với người chết, mặc không được áo liệm lại còn đáng sợ hơn.
Thân thể tя͢ầи ͙ȶя͢υồиɠ đi xuống âm phủ, đó là chuyện cực kỳ đáng sợ —— hoả táng không thể đi vào luân hồi, đó là chuyện còn đáng sợ hơn.
Mà con người, ai cũng phải chết, chết đáng sợ sao?
Nếu sinh và tử không có những nghi thức này, có phải sẽ tự nhiên hơn không? Tự nhiên mà tới, tự nhiên mà đi?
Lúc Hà Xuân Sinh lau người cho cha, trên người ông chỉ còn sót lại một chút hơi ấm. Thím Tư giúp hắn mặc áo liệm cho cha, chiếc áo màu lam dệt bằng sợi nhân tạo, bên trên có hoa văn màu vàng xiêu xiêu vẹo vẹo, mặc chiếc áo liệm vừa xấu vừa đắt này xuống mồ, ba cam tâm sao?
Hà Xuân Sinh hối hận vì đã không lấy xấp vải xanh nhà mình đi nhờ người ta may cho cha một bộ. Thế nhưng ai lại đồng ý may áo liệm cho người khác?
Hắn chỉ có thể nghĩ những chuyện không quá quan trọng như thế, rồi ngẩn ngơ nhìn thím Tư làm xong những việc này, sau đó vội vội vàng vàng đi vào trong thôn gọi người, nhờ người ta gọi điện cho cô hắn.
Cỗ quan tài mà khi cha hắn còn sống đã nhờ người làm xong từ lâu được mang vào đại sảnh. Hà Xuân Sinh ôm cha từ trong phòng ra, đặt vào đó. Người già trong thôn lo pháp sự, lạy thần, dựng linh đường. Hà Xuân Sinh một mình ngồi trong đại sảnh, liên tục đốt tiền giấy. Giữa đêm hè, ngồi bên một chậu than, hắn vẫn lạnh run. Hắn không dám tới nhìn mặt cha mình, xung quanh đã có mùi kỳ lạ.
Chú Tư cũng về rồi. Đến sáng, rất nhiều thân thích tục tục trở về, đến linh đường nhìn cha hắn lần cuối. Cô cùng dượng về lúc gần tám giờ, bọn họ vô cùng bận bịu, mà Hà Xuân Sinh cũng không biết bọn họ đang làm gì. Hắn cảm thấy những người lớn trước mắt cứ như múa rối, đi tới đi lui trong sân —— à, những con rối kia trên mặt đều là những cảm xúc cố định, cười là cười, khóc là khóc, mặt không cảm xúc cũng có. Nhưng bọn họ đang diễn cho ai xem vậy?
Hắn cảm giác mình cũng trở thành một con rối, người lớn nắm dây thừng, bảo hắn đi về hướng đông, hắn liền đi về hướng đông, bảo hắn đi hướng tây, hắn sẽ đi hướng tây, chỉ có một chuyện, bọn họ bảo hắn khóc, hắn mở to hai mắt, nước mắt làm cách nào cũng không chịu rơi.
Vậy cháu gào lên đi! Bọn họ nói vậy.
Nhưng hắn không gào nổi. Cô quỳ trước quan tài cha hắn, vừa khóc vừa gào. Hà Xuân Sinh quỳ bên cạnh bà, vẫn không hiểu bà gào cái gì? Gào ông nuôi bà lớn? Gào ông mệnh không tốt? Gào ông nỡ lòng nào bỏ đi, bỏ lại bọn họ?
Ba nói mình sống đến sáu mươi, ngày xưa, ông đã là người sống thọ rồi.
Đó là một vở diễn rất dài mà mỗi người lúc chết đi đều phải diễn một lần. Mãi đến tận khi quan tài hạ thổ, từng xẻng đất đổ xuống, người chết biến thành một phần mộ nho nhỏ, vở diễn mới kéo màn.