Mọi người trong Toà dinh Cha xứ yêu mến phong thái của Đại tá Fitzwilliam, riêng các phụ nữ đều nghĩ anh sẽ giúp cho những buổi gặp gỡ tại Rosings thêm vui. Tuy nhiên, chỉ đến lễ Phục Sinh họ mới được mời đến vì có nhiều khách mời khác, đấy là khi họ được yêu cầu chỉ đến vào buổi tối sau khi đã dự lễ tại nhà thờ. Trong tuần lễ này, họ rất ít khi thấy Phu nhân Catherine hoặc con gái của bà. Đại tá Fitzwilliam đã đến viếng toà Tư dinh Cha xứ một đôi lần, nhưng họ chỉ thấy anh Darcy tại nhà thờ.
Phu nhân Catherine tiếp họ tại phòng khách. Thái độ của bà vẫn lịch sự, nhưng rõ ràng là bà chỉ chấp nhận sự hiện diện của họ khi không thể mời ai khác. Thật ra, bà hầu như chỉ chú tâm đến hai người cháu trai; bà chuyện trò với họ, đặc biệt với anh Darcy, hơn là với những người khác.
Đại tá Fitzwilliam dường như vui được gặp gia đình chủ nhân; bất kỳ ra sao đối với anh cũng là sự tiếp đón nồng hậu ở Rosings. Riêng cô bạn xinh đẹp của bà Collins đã khiến anh chú ý đến. Giờ đây anh đang ngồi kế bên cô, nói chuyện một cách dễ nghe về Kent và Herfordshire, về việc du lịch và nghỉ ngơi ở nhà, về những quyển sách mới và âm nhạc, đến nỗi Elizabeth chưa bao giờ cảm thấy thích thú đến thế. Hai người trò chuyện sôi nổi và sảng khoái cùng nhau khiến chính Phu nhân Catherine phải chú ý đến, cả anh Darcy cũng thế. Đôi mắt của anh nhiều lần hướng về hai người với vẻ hiếu kỳ. Phu nhân cũng có cùng cảm tưởng và bà không ngần ngại kêu lên:
- Cháu đang nói gì thế, Fitzwilliam? Cháu đang nói với cô Bennet chuyện gì? Hãy cho dì nghe cùng.
Anh nói, khi không còn có thể lẩn tránh:
- Chúng cháu đang nói chuyện về âm nhạc, thưa dì.
- Về âm nhạc? Thế thì cháu hãy nói to lên. Trong số những môn nghệ thuật, dì thích nhất là âm nhạc. Dì phải góp vào câu chuyện, nếu cháu đang nói chuyện về âm nhạc. Dì nghĩ không có mấy người ở Anh thưởng thức âm nhạc nhiều hơn dì, hoặc có khiếu thưởng thức cao hơn dì. Nếu dì có cơ hội học, dì có thể tinh thông được. Và Ann cũng thế, nếu sức khỏe của nó cho phép. Dì tin rằng nó có thể trình diễn một cách tuyệt diệu. Georgiana thì thế nào, hở Darcy?
Anh Darcy ca ngợi một cách trìu mến sự tinh thông của cô em.
Phu nhân Catherine nói:
- Dì rất vui được nghe cháu nói về cô ấy, và xin nhờ chuyển lời dì đến cô ấy rằng, cô không thể trở thành xuất chúng nếu cô không luyện tập nhiều.
Anh đáp:
- Xin dì tin rằng cô ấy không đợi đến khi có lời khuyên như thế. Cô ấy luyện tập liên tục.
- Thế thì tốt. Luyện tập thế nào cũng không đủ. Khi dì viết thư cho cô ấy, dì sẽ bắt buộc cô không được xao lãng vì bất cứ lý do gì. Dì thường nói với mấy cô gái trẻ rằng muốn trở thành xuất chúng trong âm nhạc thì phải luyện tập thường xuyên. Dì thường bảo cô Bennet vài lần rằng cô không bao giờ có thể chơi hay trừ khi cô luyện tập thêm. Mặc dù bà Collins không có đàn, dì thường bảo bà rằng chúng tôi sẵn sàng cho bà đến tập tại Rosings, và dùng cây đàn dương cầm trong phòng của bà Jenkinson. Cháu biết chứ, trong gian phòng ấy cô sẽ không quấy rầy ai cả.
Anh Darcy có vẻ hơi ngượng về phong thái của bà dì nhưng không trả lời.
Khi họ đã dùng xong cà phê, Đại tá Fitzwilliam nhắc Elizabeth về lời hứa sẽ đàn cho anh nghe, và cô ngồi xuống trước mặt cây đàn. Anh kéo một cái ghế đến ngồi bên cô. Phu nhân Catherine lắng nghe nửa bản nhạc, rồi trò chuyện với anh Darcy như trước; cho đến khi anh dứt ra khỏi bà, bước đi với dáng điệu khoan thai như thường lệ đến cây đàn. Anh đứng ở vị trí giúp anh quan sát toàn gương mặt của Elizabeth. Cô nhận biết, và vào thời gian nghỉ giữa hai bản nhạc, nói:
- Anh Darcy, anh định làm tôi ngợp khi đứng đây nghe tôi đàn phải không? Tôi sẽ không lo gì về việc em gái của anh quả thật chơi nhạc hay. Tôi có tính ngoan cường là không bao giờ biết sợ về ý chí của người khác. Tôi luôn có thêm can đảm với mỗi mối đe doạ.
Anh trả lời:
- Tôi không muốn nói cô nhầm lẫn, vì tôi không thể tin rằng tôi có ý đồ doạ dẫm cô. Tôi đã có hân hạnh được quen biết cô từ lâu, nên tôi hiểu cô thỉnh thoảng lấy làm vui phát biểu những ý nghĩ thật ra không phải là của cô.
Elizabeth bật cười vui với cách mô tả về chính mình, và nói với Đại tá Fitzwilliam:
- Cậu anh họ của anh sẽ cho anh thấy một con người thật đẹp của tôi, và dạy cho anh rõ không nên tin vào lời nói của tôi. Tôi vô phúc gặp phải một người có thể vạch rõ con người thật của tôi, trong một phần thế giới nơi tôi hy vọng có thể được nhận xét tốt đẹp như thế nào đấy. Anh Darcy, anh thiếu rộng lượng khi nói anh biết hết về tôi tại Hertfordshire, xin phép cho tôi được nói, anh cũng đã quá vô lễ, vì anh đã chọc cho tôi phải trả đũa, và nếu việc này xảy ra, những người thân của anh sẽ bị sốc khi nghe tôi nói.
Anh mỉm cười:
- Tôi không sợ cô.
Đại tá Fitzwilliam thốt lên:
- Xin cho tôi nghe cô kết án anh ấy về những việc gì. Tôi cần biết anh ấy đối xử với thiên hạ ra sao.
- Thế thì anh sẽ nghe, nhưng nên chuẩn bị nghe điều kinh khϊếp. Lần đầu tiên tôi gặp anh ấy tại Hertfordshire, anh biết chứ, là tại một buổi dạ vũ, và trong buổi dạ vũ này, anh nghĩ anh ấy đã làm gì? Chỉ khiêu vũ bốn bản! Xin lỗi đã làm anh đau lòng, nhưng đúng như thế. Anh ấy chỉ khiêu vũ bốn bản, mặc dù thanh niên thì hiếm hoi, và tôi biết rõ có một cô gái trẻ phải ngồi ngoài vì thiếu bạn nhảy. Anh Darcy, anh không thể chối bỏ sự kiện.
- Lúc ấy tôi không có hân hạnh được quen biết cô nào ngoài nhóm của tôi.
- Đúng thế, và không ai đã từng được giới thiệu trong một buổi dạ vũ. Thế thì, Đại tá Fitzwilliam, tôi nên chơi tiếp bản gì đây? Các ngón tay của tôi đang chờ lệnh của ngài.
Darcy nói:
- Có thể tôi nên suy xét kỹ hơn nếu tôi tìm cách được giới thiệu, nhưng tôi không có đủ tư cách để tự giới thiệu với người lạ.
Elizabeth vẫn nói trực tiếp với Đại tá Fitzwilliam:
- Liệu chúng ta có nên hỏi cậu anh họ của anh về lý do của việc này không? Liệu chúng ta có nên hỏi làm thế nào một người có ý thức và giáo dục, và đã từng sống trong tầng lớp xã hội này, lại có thể không đủ tư cách để giới thiệu với người lạ?
Fitzwilliam nói:
- Tôi có thể trả lời câu hỏi của cô mà không cần đến anh ấy. Chỉ là vì anh ấy không chịu khó.
Darcy nói:
- Chắc chắn tôi không có tài năng mà vài người có, để trò chuyện dễ dàng với người mà mình chưa từng gặp trước đây. Tôi không thể tham gia vào những câu chuyện của họ hoặc tỏ ra quan tâm đến những vấn đề của họ, như tôi thường thấy họ làm.
Elizabeth nói:
- Các ngón tay của tôi không được điêu luyện trên cây đàn này như rất nhiều cô gái khác, vì không có cùng sức mạnh hay sự điêu luyện, và không diễn tả cùng cảm xúc. Nhưng rồi tôi luôn cho đấy là lỗi của tôi – bởi vì tôi không chịu khó luyện tập. Không phải là tôi không tin các ngón tay của tôi có cùng khả năng như bất kỳ phụ nữ nào chơi hay hơn tôi.
Darcy mỉm cười:
- Cô hoàn toàn đúng. Cô đã dùng thời giờ của cô một cách ích lợi hơn rất nhiều. Không một ai được đặc quyền nghe cô đàn lại có thể nghĩ còn có yếu kém gì. Cả hai chúng ta đều không trình diễn cho người lạ.
Họ bị Phu nhân Catherine cắt ngang, gọi đến hỏi họ đang nói những gì. Elizabeth lập tức dạo nhạc. Phu nhân Catherine đi đến gần, và sau khi nghe một đoạn, bảo anh Darcy:
- Cô Bennet trình diễn không có gì sai sót, nếu cô luyện tập thêm, và có được một thầy dạy ở London. Ngón đàn của cô khá điêu luyện, tuy khiếu thưởng thức của cô không bằng Ann. Ann có thể trình diễn tuyệt diệu, nếu sức khoẻ nó cho phép nó luyện tập.
Elizabeth nhìn Darcy để xem anh thuận theo lời khen của bà dì về cô em họ của anh như thế nào, nhưng trong lúc ấy và bất kỳ lúc nào khác, cô không phát hiện dấu hiệu gì của tình cảm. Theo cách anh đối xử với cô De Bourgh, cô thấy yên tâm về chị mình rằng anh Bingley cũng đã có thể cưới chị ấy, nếu chị có quan hệ họ hàng với anh.
Phu nhân Catherine tiếp tục bình phẩm về trình độ biểu diễn của Elizabeth, pha vào đấy là những khuyên bảo về cách trình diễn và khiếu thưởng thức. Elizabeth tiếp nhận với mọi nhẫn nhục của phép lịch sự, và thể theo lời yêu cầu của các chàng trai, cô ngồi tại cây đàn cho đến khi cỗ xe đã sẵn sàng đưa họ về.
Jane Austen
Kiêu hãnh và định kiến
Diệp Minh Tâm dịch